metropolis m

Here to be Heard – Danielle Brathwaite-Shirley

STRP Festival verzon nog voor corona een typisch post-corona onderwerp om tijdens de editie van dit jaar centraal te stellen: hoe de groeiende eenzaamheid te bestrijden? Online worden pogingen ondernomen een nieuwe collectiviteit te ontwikkelen.

STRP, het festival voor kunst en technologie vindt ook dit jaar weer online plaats. Veel mensen kennen STRP nog als festival met een programmering gericht op tienduizenden bezoekers in het grote Klokgebouw in Eindhoven, met immense audiovisuele installaties en een muziekprogrammering op wereldniveau. Echter STRP is dat festival al jaren niet meer, de nadruk ligt al geruime tijd op het veelzijdig en diepgaand exploreren van de relatie tussen mens, samenleving en techniek. Dat gebeurt eerder op een zachte en invoelende manier dan de grootse gebaren waarmee STRP in het collectief geheugen zit.

Het programma bestaat dit jaar uit een online-expositie en een aantal scenario’s, waarin middels gesprekken en online-events de dialoog wordt aangegaan met makers, denkers en het publiek. Pernilla Ellens spreekt festivaldirecteur Ton van Gool over het thema All of Us, bezoekt de expositie en neemt deel aan scenario #11: Conversations on Collectivity.

Temple OST – Lawrence Lek

ALL OF US

Het thema All of Us onderzoekt hoe we als individuen het collectief kunnen dienen. Hoe kunnen kunst, technologie en natuur ons inspireren om samen te komen? En hoe kan technologie ons dichter bij elkaar brengen? Dat zijn vragen waar het festival ‘meerstemmige antwoorden’ op wil bieden, zoals het meldt in de toelichting. STRP exploreert hoe collectiviteit en samenzijn opnieuw kan worden ervaren, en hoe je daar op nieuwe manier over na kunt denken.

Pernilla Ellens

‘We need new forms of connection’, staat er in de missie van STRP. Ik vraag me af, waar die behoefte aan verbinding en vereniging vandaan komt. En hoe voorziet STRP in die behoefte?

Ton van Gool

 ’We hebben nog nooit zoveel over eenzaamheid gesproken als de afgelopen jaren. Mensen voelen het gebrek ergens onderdeel van te zijn. Dat kan heel simpel zijn van een gesprekje op straat missen, tot grotere abstracte gevoelens van leegte en gemis. Vroeger hoorde je ergens bij: een krant, een vereniging, een geloof, een politieke partij. Waar vind je nu die nieuwe collectieven om onderdeel van te zijn? Waar hoor ik bij, waar wil ik deel van uitmaken? We hebben de deelnemende kunstenaars gevraagd om te reageren op deze vragen. Met de scenario’s onderzoeken we collectiviteit meer filosofisch en theoretisch. In de zoektocht naar collectiviteit willen we de volgende stap zetten. Kunst is een heel goed middel daarvoor, maar gesprek en dialoog zijn ook belangrijk. We brengen makers, denkers en bezoekers met elkaar in contact zodat we dat gesprek over collectiviteit samen kunnen voeren. De collectieve invalshoek was al besloten, voordat de coronacrisis een nieuwe dimensie aan het thema toevoegde. Nu is die vraag naar verbinding nog actueler.’

Pernilla Ellens

STRP als fysiek festival is een plaats waar mensen elkaar ontmoeten. De online-editie is toch meer een individuele aangelegenheid. Hoe reageert STRP op die veranderende sociale factoren?  En is de nadruk op technologie niet juist heel kil?

Ton van Gool

 ‘We hebben heel bewust een aantal werken gekozen waar je ook aan mee kan doen samen met andere bezoekers. In het werk van Zeno van de Broek bijvoorbeeld kun je zelf een audiovisuele installatie beïnvloeden maar je ziet ook dat wat de andere bezoekers doen. In de expo zaal zie je bewegende zwarte stipjes, dat zijn de andere bezoekers. In de scenario’s nodigen we de bezoekers uit om echt zelf mee te praten en te denken. Dan zijn er ook nog de digitale barren en de chatrooms. Het is natuurlijk wel een enorm gemis om de ervaring van de bezoeker niet direct te kunnen peilen. We zijn juist nieuwsgierig naar de impact van het programma. Overigens is het publiek van het festival niet kleiner geworden, maar wel veranderd. Het is meer internationaal verspreid wat een groot verschil is met de fysieke edities. Onverwacht hebben we juist door de online edities een groter bereik dan ooit. Om je laatste vraag te beantwoorden, de nadruk het programma niet op de technologie zelf, maar op de relatie van technologie tot de wereld en jezelf. Technologie is eigenlijk het middel en het doel op zich waar wij het over willen hebben. We willen een dialoog initiëren en stimuleren over de impact van techniek op onszelf, de samenleving en de kunsten. STRP gaat over de zachte en poëtische kant van technologie. De vrouwelijke kant van technologie, zoals sommigen het noemen.’

STRP gaat over de zachte en poëtische kant van technologie. De vrouwelijke kant van technologie, zoals sommigen het noemen

Node.feedback by Zeno van den Broek

ONLINE FESTIVAL

De veertien kunstwerken staan opgesteld in een witte virtuele ruimte. Het is vrij lastig overzicht houden op de beginpagina en het scrollen gaat een beetje stroef, maar wie de tijd heeft kan ruim twee uur zoet zijn met de verschillende video-essays, audiovisuele interventies, en virtuele realiteiten. De begeleidende teksten en instructies zijn helder en alle links, apps en QR codes werken naar behoren. In het online programma is verrassend genoeg nog steeds ruimte voor muziek en dans, wat de fysieke edities van STRP zo kenmerkte. Er is veel aandacht besteed aan geluidscomposities en choreografie en beweging van het menselijk lichaam komt een aantal keer terug in verschillende werken. Ook refereren sommige werken aan nachtclubs. Wat opvalt bij de werken is dat ondanks de onderlinge verscheidenheid juist het samenzijn en in verbinding staan met een ander benadrukt wordt in uiteenlopende media, stemmen en expressies. In drie werken in het bijzonder wordt ingespeeld op de invoelende mogelijkheden van techniek. De werken weten de bezoeker volledig in de geschapen digitale wereld te vervoeren, wat opmerkelijk is gezien de gelimiteerde ervaring van een kunstwerk op een scherm, op een laptop in mijn kamer.

Here to be Heard – Danielle Brathwaite-Shirley

In de interactieve talkshow Here to be Heard geeft Danielle Brathwaite-Shirley het podium aan de stemmen en ervaringen van Black Trans women in een omgeving die doet denken aan een vrolijke game. De bezoeker mag de gasten zelf kiezen en de show wordt gehost door een vriendelijk genderloos poppetje. Ik koos voor de gast a body of representation. Het personage vertelt een verhaal over hoe een koor van zwarte trans vrouwen zingt over de kleine ervaringen in hun leven, die collectieve betekenis hebben zoals het bekeken worden in de metro. ‘I don’t know you from Adam but you seem to hold me closer to Eve’, zingt de zwarte transvrouw. ‘You eyes fall upon my skin, but you see right through.’ ‘I don’t know you but I want to hold you tight.’

Een andere gast, a body of healing, gebruikt dans als expressie om de ervaring van de zwarte trans vrouw te uiten. De muzikale stemmen van de zwarte trans vrouwen en de host zijn vervormd en hun bewegingen onverwacht, wat benadrukt dat je in een digitale fantasie zit. Ondanks dat het virtuele personages zijn komen de karakters in de talkshow echt tot leven en blijft het boeiend om te blijven kijken en te luisteren naar hun stemmen. De verhalen die verteld worden komen uit het echte leven weten daarom ook echt te raken.

Age of Collectivity – Post Neon

In de virtuele ruimte  Age of Collectivity van collectief Post Neon (de creatieve studio van Jim Brady, Vito Boeckx, and Jeremy Renoult) is een geheimzinnig ritueel te zien. De glanzende, zilverachtige personages staan versteend in een groep, wachtend op een interventie. De feestelijke ruimte waarin zij zich bevinden kent zowel industriële elementen als natuur.  Post Neon wil een post-pandemische tijd weergeven waarin mensen een collectieve ervaring hebben, geïnspireerd op het nachtleven. Dan flitst er fel wit licht over het scherm. De bezoeker kan via het chatscherm commando’s kan invoeren, waardoor de visuele compositie en ook de verschillende camerahoeken beïnvloed kunnen worden.

Ik typ ‘I need vitamins’, en er valt fruit uit de lucht. Onmiddellijk verandert de sfeer en de beweging van het beeld. Het werkt overigens niet vlekkeloos, als ik ‘s ochtends nog eens terugkom in de wereld blijk ik de enige bezoeker en werden de commando’s niet. Het beeld is echter boeiend genoeg om te blijven kijken ook zonder interactie.

De setting van Age of Collectivity is sprookjesachtig, bijna betoverd en visueel aantrekkelijk. De ondersteunende muzikale compositie, samengesteld door Pim Boreel en bestaande uit ambient, dub en experimentele elektronica draagt het geheel en brengt de bezoeker nog meer in de mysterieuze wereld van de virtuele scene. Age of Collectivity is een digitale realiteit, die zo sterk is vormgegeven dat het de werkelijkheid even doet vergeten.

New Air – Iman Person

NEW AIR

New Air is een research project, een film en een set van visualisaties gemaakt door Iman Person. Zij heeft grondig onderzoek gedaan naar het fenomeen wind en hoe wij allen dezelfde lucht delen. Person staat voortdurend in contact met haar moeder in Jamaica, omdat zij beiden dezelfde lucht in en uit ademen. Deze verbintenis uit Person in een poëtische film waarin zij een dans uitvoert in de natuur, ondersteunt door geluidskunst en een gedicht. Door haar lichaam te bewegen en dit te combineren met beelden van de patronen die de lucht in het landschap achterlaten wordt duidelijk dat de lucht de mens en natuur, en de mensen onderling met elkaar in contact brengt en een voortdurende uitwisseling kent. Naast de film kun je in verschillende visualisaties wind-bewegingen zoals die over de aarde waaien zien. Via een link kun je doorklikken naar een site waarin je onderdelen van het onderzoek in kunt zien en verder kunt ontdekken hoe de wind verbind.

New Air is misschien wel het meest complete werk van het festival, omdat er aandacht is voor alle disciplines: choreografie, muziek, datavisualisatie, onderzoek, film en poëzie komen samen in een prikkelend geheel. Het thema van STRP All of us het beste komt in dit werk het beste tot uitdrukking. Het is de natuur die ons allen verbindt, maar juist de technologie en de kunst stelt ons in staat om die verbinding te ontdekken.

STRP expo interface

STRP SCENARIO #11: CONVERSATIONS ON COLLECTIVITY

Het festival STRP bestaat niet alleen uit expositie maar ook uit dialoog en gesprekken. Ik bezoek het eerste gedeelte van Scenario #11: Conversations on Collectivity. De co-creator van de avond is Building Conversation, een platform voor dialogical art, waarin het gesprek zelf als kunstwerk wordt opgevoerd. De gesprekstechniek die in dit scenario gehanteerd wordt is gebaseerd op die van de Jezuieten. Door eerst te schrijven, dan te lezen en te luisteren, deze procedure te herhalen en pas bij de derde ronde te discussiëren over de stof, ontstaat er ruimte voor iedere deelnemer om werkelijk na te denken en tot nieuwe bevindingen te komen.

De deelnemers wordt gevraagd om na te denken over collectiviteit. Wanneer voelden we ons voor het laatst onderdeel van een groep? Wat maakt het dat we ons geaccepteerd voelen, of juist buitengesloten? We schrijven onze persoonlijke ervaring op, met zoveel mogelijk details. In een proces van schrijven, lezen, en luisteren komen we uiteindelijk aan bij de discussie ronde. Ik merk dat ik anders over collectiviteit ben gaan denken juist door te luisteren naar een ander.

Deze avond was ik onderdeel van deze groep vreemden, die toch heel vertrouwd gingen voelen doordat we persoonlijke bevindingen en ervaringen met elkaar deelden. Juist doordat er een scherm tussen zat, was het gemakkelijker om mij kwetsbaar op te stellen en daardoor dichterbij elkaar te komen. Dit sentiment werd onder meerdere deelnemers gevoeld. Dat brengt mij dichter bij de conclusie. Alhoewel we allemaal alleen achter onze laptop zitten, versterkt de digitale ervaring van het festival juist het gevoel van collectiviteit. STRP betrekt de bezoeker op een manier die aanzet tot het opnieuw denken over de verbinding tussen mensen, natuur, kunst, techniek en samenleving.

STRP Festival t/m 6.6.2021, online. Meer info HIER

Pernilla Ellens

is onder meer curator en schrijver

Recente artikelen