metropolis m

hugo x tibiriçá, chosen family, 2022

Het wil een tentoonstelling zijn waar een helende kracht vanuit gaat. De kunstenaars in Every moment a junction bij Nest in Den Haag delen met elkaar een geloof in het vermogen van wxtchcraft bij het tegengaan van de kwalen waar de samenleving aan lijdt.

Door de eeuwen heen is de figuur van de ‘heks’ beschouwd als belichaming van een vrouwelijk opperwezen. Maar wxtchcraft (met inclusieve ‘x’ ipv ‘i’) overstijgt contrasten tussen het mannelijke en het vrouwelijke en ziet zichzelf als fundamenteel inclusief en non-hieriärchisch. Wxtchcraft omvat verschillende praktijken die teruggrijpen op hekserij, alchemie en hedendaagse neoheidense religies zoals Wicca. 

In 2020-2021 stond de (grotendeels digitale) Studium Generale van het KABK in het teken van Wxtch Craft, en de mede door melanie bonajo, Orlando Maaike Gouwenberg en Erika Sprey samengestelde tentoonstelling Every moment a junction grijpt veelvuldig op terug op dit thema. De heksenkring van de wytch is een troostende, helende ruimte waar sporen van collectieve trauma’s en schadelijke machtsstructuren worden verdreven, en waar de bovennatuurlijke kracht van de metaforische Moeder/natuurgodin regeert.

De kunstwerken vloeien in elkaar over en de expositie lijkt op het eerste gezicht meer op één geheel dan een constellatie van afzonderlijke kunstwerken. Dit komt deels door Slugs Trail (2022) van Carolin Gieszner, een installatie die over de vloer van de ruimte kronkelt en een glinsterend spoor tussen de objecten door vormt. Deze indeling is even wennen, want het ongetrainde oog zoekt automatisch naar ‘conceptuele coherentie en zuiverheid’, een term die co-curator Erika Sprey in een begeleidend betoog ‘de totems van de westerse geest en moraal’ noemt. De kunstenaars die deelnemen aan Every moment a junction zijn er juist naar op zoek om grenzen te vervagen en door middel van wxtchcraft (en verwante thema’s) een tegengeluid te bieden aan onze hyperindividualistische maatschappij waarin we ieder ons eigen eiland zijn.

hugo x tibiriçá, chosen family, 2022

sWitches, fl0wr@liå, 2022

Anca Bârjovanu, A living shrine, 2021

Het werk CONJURATIO (2022) van Cy X is een video-installatie en een altaar met dorre planten: knoflook, duizendblad en brandnetel. Het zijn botanische symbolen die door de eeuwen heen verschillende betekenissen hebben gehad en geassocieerd zijn met zowel de liefde als met het kwade. In de video worden rituelen uitgevoerd. Het werk is voorzien van een manifest (‘Conjuratio Manifest’) waarin de ‘duivel’ wordt geëerd en spirituele geloften worden uitgesproken.

Through the devil’s power, we promise to:

Question the normative ways and the script we have been commanded to follow,

[…]

Embrace our more-than-human kin,

Move beyond binaries of gender and also understanding,

Er worden meer tegenstellingen omgedraaid. Genot, seks en geloof in de eigen kracht worden in het Conjuratio Manifest bezongen als belichaming van het goede, terwijl gulzigheid, lust en hoogmoed in bijvoorbeeld het christendom juist als zonde worden gezien. In de fluïde, ‘duivelse’ wereld van Cy X bestaan ook zondaars – seksisten, transfoben, antisemieten en onderdrukkers.

Sisters of the Wind (2021) van Juliette Lizotte is een interactieve en uitgebreide video-installatie die je als bezoeker bedient aan de hand van rizoomvormige knoppen. Je wordt getrakteerd op een serie visioenen; sjamaan-achtige rituelen en dansende lijven bedekt met kleurrijke uitspruitsels die oplichten in het donker. De kers op de taart is een visioen van een groep fluorescerende paddenstoelen die een choreografie opvoert terwijl ze een lied zingen van verbinding en liefde. Het is catchy en een visueel spektakel.

Linnéa Sjöberg, Moon Ritual with Melanie and Roberta hugo x tibiriçá, chosen family, 2022

Cy X, CONJURATIO, 2022 

Juliette Lizotte Sisters of the Wind, 2021 

COLY:MONE (2022) van PHILTH HAUS is een intelligent en scherpzinnig commentaar op hoe de grens tussen ons lichaam en onze omgeving vervaagt onder invloed van hormonaal actieve chemicaliën in ons drinkwater. Toediening van oestrogeen aan koeien in megastallen, grootschalig gebruik van hormonale anticonceptiemiddelen en HST (hormonale substitutietherapie) in de transzorg; industrieën die eraan bijdragen dat de oestrogeenwaarde van ons drinkwater en daarmee ook onze hormonale samenstelling verandert. PHILTH HAUS heeft water uit de grachten van Den Haag gefilterd en gebotteld en biedt het aan als COLY:MONE, een lokaal bronwater met alle prettige effecten van oestrogeen op het lichaam. Het is een van de weinig kunstwerken met een ingetogen beeldtaal (witte flesjes op een rij) en een gelaagd concept gegrond in de geavanceerde technologische infrastructuur van onze samenleving.

Er worden zowel in de publicatie, in de begeleidende teksten bij de werken en in het betoog van Erika Sprey veel alomvattende en beladen woorden gebruikt. Zo veel grote woorden achter elkaar dreigen hun betekenis te verliezen, waardoor vaagheid op de loer ligt. Niet vaagheid in de zin van iets mystieks of de ondoordringbare logica van de natuur, die ruimte laat voor verwondering. Hier roept de vaagheid een verlangen op naar meer luciditeit over de conceptuele uitvoering van de werken en de gedachte die erachter zit. Werken zoals fl0wr@liå (sWitches, 2022) en chosen family (hugo x tibiriçá, 2022) leunen op rituelen en performances die buiten de reguliere tentoonstelling plaatsvinden, waardoor het voelt alsof er bij die werken iets mist, alsof ze niet op zichzelf kunnen staan. Dit kan misschien relevante vragen oproepen over de grenzen van wat een kunstwerk betekent, maar laat je als reguliere bezoeker achter met een onbevredigende ervaring.

IN METROPOLIS M NUMMER 4-2022 HEEFT ERIKA SPREY EEN UITGEBREID ESSAY GESCHREVEN OVER DE ACHTERGRONDEN VAN DE HEDENDAAGSE INTERESSE IN HEKSERIJ. ALS JE NU EEN JAARABNNEMENT NEEMT HEB JE DIT NUMMER, SAMEN MET DE JAARLIJKSE EINDEXAMENBIJLAGE, HALF AUGUSTUS IN HUIS. MAIL JE NAAM EN ADRES NAAR [email protected]

Alle foto’s CharlotT Markus, courtesy Nest Den haag

every moment a junction, Nest Den Haag, 13.5 t/m 31.7.2022 (LAATSTE WEEK),

met: Anca Bârjovanu, Carolin Gieszner, Cy X, hugo x tibiriçá, Juliette Lizotte, Linnéa Sjöberg, PHILTH HAUS, sWitches (Ines DeRu, Ella Hebendanz, pamela varela). Meer INFO 

Robin Barry

is schrijver

Recente artikelen