metropolis m

Günbike Erdemir voor Generation Brussels 2021, gecureerd in samenwerking met Dagmar Dirkx. Foto door Andrea Adriani Studio

Met nog geen dertig jaar is de Belgische Zeynep Kubat onder andere actief als curator, schrijver en artistiek adviseur. Mede vanwege haar aandeel als co-curator aan Currents #10 Choose your own story bij Marres gaat Ive Stevenheydens met haar in gesprek. Hoe vergaat het haar als freelancer? Wat vindt ze belangrijk voor haar praktijk?

Zeynep Kubat (Lier, 1993) behoort tot een jongere, zo niet dé jongste generatie curatoren uit België. Ze is per 1 januari aangesteld als satelietcurator bij de Brakke Grond. Ze schrijft voor verschillende (kunst)bladen, doceert aan Sint-Lucas School of Arts Antwerpen en ze zit in een aantal raden van belangrijke kunstencentra waaronder Beursschouwburg (Brussel) en Extra City (Antwerpen). Kubat werkt vaak met erg jonge en/ of startende kunstenaars. Zo cureerde ze samen met Dagmar Dirkx Generation Brussels tijdens het Brussels Gallery Weekend, in september 2021. In april 2022 organiseerde ze tijdens het Antwerp Art Weekend Sugar for the Pill, de centrale tentoonstelling van het evenement waaraan een tiental kunstenaars deelnamen. Samen met Déborah Claire en Erell Hemmer behoort ze tot de curatoren van Currents #10. Onder de titel Choose Your Own Story vindt dat project momenteel plaats bij Marres – Huis voor Hedendaagse cultuur, Maastricht.

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] Je CV en je profiel lezen heel breed en polyvalent. Hoe zou je jezelf professioneel omschrijven?

Zeynep Kubat

 “Daar heb ik de afgelopen jaren heel hard over nagedacht. Tegenwoordig zeg ik dat ik onafhankelijk curator ben en schrijver. Sinds drie jaar ben ik professioneel bezig als curator. Dat is een nieuw avontuur: ervoor assisteerde ik uiteenlopende projecten. Schrijven deed ik al langer. Ik maakte deel uit van de redactie van het cultuurmagazine rekto:verso, en tegenwoordig van de kernredactie van het kunstblad HART. Ik blijf hoofdredacteur van TYPP Journal, het blad van de Sint Lucas School of Arts in Antwerpen waar ik ook lesgeef. Ik vind het ontzettend interessant om die verschillende posities en perspectieven te combineren. Enerzijds is die polyvalentie gegroeid uit financiële noodzaak. Anderzijds betreft het een persoonlijke keuze om dingen gaande te houden naarmate ik verder groei in mijn carrière.”

Ive Stevenheydens

 Hoe rolde je in de rol van curator?

Zeynep Kubat

“Het begon met stages en baantjes als assistent-curator voor losse tentoonstellingen. Nadien is die wens om van heel dichtbij samen te werken met kunstenaars, een kader te creëren voor hun verhaal, alleen maar gegroeid.

Ik heb geen curatoriële studies gedaan en mijn eindwerk aan de Universiteit van Leuven was heel theoretisch onderbouwd. Ik zocht naar een manier om de iconologie van het lichaam te beschrijven aan de hand van het werk van de Britse kunstenaar Ed Atkins. Zo’n soort theoretische research heb ik losgelaten. Toch blijf ik het belangrijk vinden om te zoeken naar kaders waarbinnen je kan werken. Schrijven voor een breder publiek is bijvoorbeeld heel wat anders dan een eindwerk aan de universiteit maken.”

Ive Stevenheydens

 Wat maakt dat je dit soort werk wil doen?

Werken van Chantal Van Rijt, Lysandre Begijn, Carole Mousset, Laurie Charles voor "Sugar for the Pill," op Antwerp Art Weekend 2022. Foto door Axelle Degraeve

Zeynep Kubat

 “Wat is de noodzaak om een bepaald werk te tonen aan een gegeven publiek? En hoe omschrijf je een gegeven, een zaak, of een werk voor een bepaalde doelgroep? Ik zoek altijd naar een maatschappelijke link. Dat bedoel ik niet als iets activistisch. Ik wil – vooralsnog – geen militante posities innemen. Hoewel ik die aanpak bijzonder apprecieer, laat ik ze graag aan anderen over. Ik geloof in de kracht van het beeld en van de verbeelding. Van wat kunst zoal kan betekenen voor erg verschillende mensen. Ik geloof ook dat er nog heel wat werk aan de winkel is om dit te verbreden. Zonder echter te vervallen in een populistisch discours. Het gaat om nuance en subtiliteit.”

Ik geloof in de kracht van het beeld en van de verbeelding. Van wat kunst zoal kan betekenen voor erg verschillende mensen

Ive Stevenheydens

 Wat en hoe waren je vroegste werkervaringen op het terrein?

Zeynep Kubat

“Stages bij de kunstencentra ARGOS, tijdens mijn bachelor, en later bij Wiels, eveneens in Brussel. Bij die eerste was een van de opdrachten een fictieve tentoonstelling te bedenken. Heel tof. In Wiels mocht ik met de curator Devrim Bayar als assistent curator overal mee naartoe. Op pad trekken vond ik al helemaal fantastisch. Zo heb ik ook enorm veel kneepjes van het vak geleerd. Later was ik voor een tentoonstelling die Antonia Alampi cureerde assistent curator bij Extra City. Tijdens corona dacht ik veel over mijn positie na. Na de lockdowns besloot ik om er zelfstandig voor te gaan. Nu laat ik het gebeuren en zie ik wat er op me afkomt.”

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] In je nog korte parcours als curator valt het me op dat je vooral graag met heel jonge kunstenaars samenwerkt.

Zeynep Kubat

 “Dat klopt. En dat lijkt me voorlopig the way to go. Ik breng graag de nieuwste manieren samen waarop kunstenaars met beeld en -cultuur omgaan. Het staat ons toe na te denken waar de toekomst ons in de kunsten heen zal brengen. Ik probeer de humus van de kunstwereld vandaag aan te voelen en te kijken wie de belangrijke kunstenaars van morgen kunnen worden. Ik wil graag meegroeien met die kunstenaars en leer superveel bij van de generaties die net uit de scholen komen.”

Ive Stevenheydens

 Wat zijn dan zo de tendensen volgens jou?

Zeynep Kubat

 “Kunstenaars gaan steeds opener en gemengder met (artistieke) media om. Ik zie vaak jonge kunstenaars niet meer denken over bijvoorbeeld sculptuur of schilderkunst als dusdanig, dat zijn totale mengvormen geworden. Steeds meer kunstenaars zijn bedreven in nieuwe technologieën en allerlei nieuwe media – soms over zaken waar ik zelf bijna niets over weet. Veel persoonlijke ervaringen komen in nieuwe werken op tafel te liggen, maar de universele zoektocht blijft belangrijk. Veel vragen waar ik en mijn generatie zelf mee zitten worden behandeld: kwesties van identiteit en hoe we ons moeten voortbewegen in een maatschappij waar je constant wordt beoordeeld op wie je bent en wat je doet. Dit klinkt van alle tijden, maar misschien vind ik dat net spannend. Aan de groeiende kiem zitten van iets dat veel groter kan worden.”

Ive Stevenheydens

 Heb je ook een inhoudelijke focus?

Zeynep Kubat

 “Ik wil er een intersectionele visie op nahouden. Hoe klasse, identiteit, culturele achtergrond, klimaat en nog veel meer zaken verbonden zijn met elkaar. Alle problemen en evoluties van vandaag zijn aan elkaar gelinkt. Kunst heeft enorm veel potentie om daar verder op in te gaan.”

Ive Stevenheydens

 Je bent opgegroeid in Lier en je ouders hebben een Turkse achtergrond.  

Werken van Thiaba Diop Egutchi, Estelle Saignes, Eléonore Joulin voor Generation Brussels 2021, gecureerd samen met Dagmar Dirkx. Foto door Andrea Adriani Studio

Zeynep Kubat

 “Mijn moedertalen zijn Nederlands en Turks. Mijn moeder behoort tot de eerste generatie immigranten en mijn vader tot de tweede. Tijdens het opgroeien heb ik haast dagelijks verschillende vormen van racisme meegemaakt en diverse uitingen van seksisme gezien. Mijn jeugdjaren hebben mijn feminisme aangewakkerd. Neoliberale standaarden van het genre ‘later zal je heel hard moeten werken voor je inkomen’, kreeg ik volop mee. Maar over zaken zoals problemen rond klassenverschillen, racisme of seksisme werd in mijn witte Vlaamse omgeving niet gesproken. Maar mijn achtergrond is geen schil van mezelf die ik naast me kan leggen. Het inspireert me in wat ik doe en wie ik ben. Ook in het beleven, organiseren van en nadenken over kunst.”

Alle problemen en evoluties van vandaag zijn aan elkaar gelinkt. Kunst heeft enorm veel potentie om daar verder op in te gaan

Ive Stevenheydens

 Kan jouw werk als curator aan die zaken wat veranderen?

Zeynep Kubat

 “Ik denk het niet. Ik probeer daar niet naïef over te zijn. We mogen niet verwachten dat uit de kunstwereld rechtstreekse maatschappelijke veranderingen kunnen voortvloeien. Dan bevind je je als curator overigens in gevaarlijk vaarwater, dan dreig je kunst te willen instrumentaliseren. Wel vind ik dat kunst en cultuur enorm veel invloed op het algemene discours hebben. En dat bewegingen in de onderlagen, vaak meer extreem van aard, weer een invloed hebben op meer populaire culturele bewegingen. We choose our own battles and this is mine. Ieder plant zijn eigen zaadje.”

Ive Stevenheydens

 Wat moet een goede curator doen?

er Zeynep Kubat

[answer Zeynep Kubat] (denkt na) “Trouw blijven aan zichzelf. Een platform bieden voor kunstenaars en hun praktijken. Die zaken op een correcte manier naar een publiek toe representeren. Daarbij vind ik het ook belangrijk dat een goede curator zijn overtuigingen over kunst en de wereld naar een publiek – hoe verschillend ook – toe kan communiceren. Dat kan door veel dialoog te creëren, door goed na te denken wat het precies betekent om met iemand of een bepaalde groep samen te werken. De praktijk van de kunstenaar hoort altijd centraal te staan. Soms wordt in het werkproces de kunstenaar ook curator. Als we een project kunnen uitwerken waar ik mezelf in herken, en als ik het gevoel heb dat andere mensen zich ook op een soortgelijke manier kunnen herkennen hebben we een mooie praktijk.”

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] Wat is het belang van de dingen die je doet?

Margaux Schwarz voor "Sugar for the Pill" bij Antwerp Art Weekend 2022. Foto door Axelle Degraeve

er Zeynep Kubat

[answer Zeynep Kubat] “Ik heb daar eigenlijk nooit echt over nagedacht. Ik lijd soms aan het imposter syndroom” (lacht), “het gevoel dat je niet over voldoende talenten beschikt om de dingen goed te doen, de angst om door de mand te vallen. Die onzekerheid is wellicht eigen aan de manier waarop de kunstwereld werkt. De in- en outcrowds, uitbuiting, overbevraging, onderbetaling, ontzettend veel verschillende stemmen en veranderende contexten… Sommige mensen vinden je een nobody, anderen vinden je net heel belangrijk. Dat leidt tot een soort van identiteitscrisis. Ik probeer een facilitator te zijn en iemand die verhalen en praktijken verzamelt. Lesgeven vind ik daarom ook heel fijn, je zit in een voortdurende dialoog.”

Ik probeer een facilitator te zijn en iemand die verhalen en praktijken verzamelt. Lesgeven vind ik daarom ook heel fijn, je zit in een voortdurende dialoog.”

Ive Stevenheydens

Kom jij financieel makkelijk rond?

er Zeynep Kubat

[answer Zeynep Kubat] “Op dit moment wel. Ik vind het absurd dat vastbenoemde curatoren het chill hebben terwijl je als freelancer dermate veel opdrachten moet accumuleren om de zaak recht te houden. Ik bekleed een geprivilegieerde positie en mag veel zaken tegelijkertijd doen. Ook neem ik vandaag geen onbezoldigde opdrachten meer aan. Ik evalueer voor wie ik wat ga doen. Aan een gesubsidieerd instituut vraag ik niet dezelfde fee als aan een kleine beginnende organisatie. In de toekomst sluit ik trouwens een vaste baan niet uit. Dat zou veel rust kunnen scheppen.”

Ive Stevenheydens

Maar je doet toch wel onbetaalde zaken? Zo zit je in maar liefst in vier raden van beheer. Met name in die van Beursschouwburg (sinds 2021), het kunstenaarscollectief Jubilee vzw (2021), het Kunstenplatform Plan B (2021) en in de raad van Kunsthal Extra City (2019).

er Zeynep Kubat

[answer Zeynep Kubat] “Ja, precies. Aan dat soort werk verdien ik inderdaad niets. Maar ik vind het superbelangrijk. Het gaat om instellingen die ik een warm hart toedroeg en die me verzochten erbij te komen. Instellingen wiens missie ik graag mee wil ondersteunen daar waar ik het kan. Ik word overigens nogal veel gevraagd en daar voel ik me niet altijd erg goed bij. Vaak kijken ze naar mijn naam en achtergrond en voelt dergelijke uitnodiging vals aan. Alsof organisaties me willen betrekken omdat ze hun ‘quota’ moeten halen. Kwestie van hun diversiteitspercentage te kunnen invullen. Positieve discriminatie heet dat dan. En dat is voor mij ook een vorm van discriminatie.”

[figure ZeynepCurrents1, ZeynepCurrents2, ZeynepCurrents3, ZeynepCurrents4, ZeynepCurrents5, ZeynepCurrents6]

Ive Stevenheydens

Samen met Déborah Claire en Erell Hemmer ben je vandaag een van de drie curatoren van Currents #10 bij Marres – Huis voor Hedendaagse cultuur, Maastricht.

er Zeynep Kubat

[answer Zeynep Kubat] “Hun call was een kans die ik niet wilde laten schieten. Claire en Hemmer runnen Dis Mon Nom, een curatorieel platform dat residenties aanbiedt en allerlei evenementen op poten zet. Dis Mon Nom focust op kunstenaars uit ondervertegenwoordigde groepen: kunstenaars van kleur, vrouwelijke kunstenaars en queer artists. Voor Currents #10 selecteerden we kunstenaars uit tientallen scholen en academies van de Euregio Maas-Rijn, Zuid-Nederland, Vlaanderen en Brussel. Zo een selectie is weinig inclusief, dus wensten we geen inhoudelijke focus op voorhand te bepalen. Met open vizier vonden we heel veel kunstenaars die vanuit hun identiteit een eigen platform construeren. Ze scheppen een beetje hun eigen wereld. Die insteek lieert zich sterk met onze opstelling als curatoren. Maar hoe zorgen we dat deze mensen een correct podium krijgen binnen de institutionele context van Currents #10? Het werd een tentoonstelling in choose your own adventure stijl. De bezoeker krijgt, onder meer via de brochure, verschillende opties aangereikt om het project te bezoeken en wordt aangespoord zelf linken te leggen. Of dat gelukt is? Kom maar eens kijken!”

Currents #10Choose Your Own Story, tot 5 februari 2023 bij Marres, Maastricht. 

Recente artikelen