metropolis m

‘Edgelanders’ (werktitel), documentary stills (work-in-progress), 2022-ongoing. Door Ehsan Fardjadniya

Ehsan Fardjadniya vluchtte in 2000 naar Nederland vanuit Iran, waar hij werd verbannen omdat hij politieke cartoons maakte. In Nederland zat hij een tijd in asielzoekerscentra, totdat hij naar de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag ging en daaropvolgend naar de Goldsmiths Academy in Londen. De afgelopen jaren woont en werkt hij in Athene, waar hij werk maakt in vluchtelingenkampen. Op 24 februari organiseert De Appel een gesprek tussen hem en Raul Balai over (trans)nationaliteit en hun persoonlijke ervaringen met vervreemding van de maatschappij. In aanloop daartoe ging Eli Witteman in gesprek met Fardjadniya over zijn ervaringen met deze vervreemding, empathie en het zijn van een “edgelander.

Eli Witteman

Kun je ons kort introduceren tot je kunstpraktijk?

'Edgelanders' (werktitel), documentary stills (work-in-progress), 2022-ongoing. Door Ehsan Fardjadniya

Ehsan Fardjadniya

“Ik ben in Iran opgeleid tot schilder en tekenaar, maar mijn huidige praktijk is multidisciplinair. Ik maak performances en installaties. Waar ik nu mee bezig ben in vluchtelingenkampen in Athene, is weer een soort performative documentary. Over het algemeen gaat mijn werk over het maken van vrienden, over ruimte maken voor togetherness. Die ruimtes zijn soms heel tijdelijk. Het gaat om placement en displacement, wat ook mijn eigen geschiedenis is geworden. Als jonge Koerdische jongen in Iran was ik al displaced.”

Mijn werk gaat erover om steeds ergens anders weer een “thuis” te maken, een ruimte bouwen waarin je jezelf veilig voelt

Eli Witteman

Hoe is die geschiedenis van displacement zichtbaar in het werk dat je maakt?

Ehsan Fardjadniya

“Ik zit nu in een periode waarin ik mijn werk een beetje anders zie, want ik ben veranderd door te remigreren naar Griekenland. Ik ging anders kijken naar mijn herinneringen, omdat ik nieuwe mensen tegenkwam, en die namen allemaal een stukje van me mee. Ik heb een werk gemaakt dat “Stage for Tragedy” heette, naar een schets van Alexandra Exter. Dit werk is een fragmented stage: een stage die eigenlijk uit elkaar valt. Ik heb ook verschillende fragmented idenities: een deel van mij is in Iran, een deel van mij is in Nederland, een deel van mij is nu in Griekenland. Mijn werk gaat erover om steeds ergens anders weer een “thuis” te maken, een ruimte bouwen waarin je jezelf veilig voelt.”

Eli Witteman

Je hebt ook gewerkt aan het maken van een dialoogtafel over Keti Koti. Kun je daar meer over vertellen?

Keti Koti Dialoog tafel, 2016-ongoing, Ehsan Fardjadniya. Initiatief van Mercedes Zandwijken.

Ehsan Fardjadniya

 “Samen met initiatiefnemer Mercedes Zandwijken en medeoprichter Machiel Keestra hebben we vier jaar lang die dialoogtafel georganiseerd in het Oosterpark in Amsterdam, onder het Slavernijmonument. Het was steeds één uur waarin twee mensen met elkaar in dialoog gaan, het evenement duurde bij elkaar 24 uur lang. Dat hebben we vier jaar gedaan. Ik ben gisteren bij haar langsgegaan om te kijken naar archiefmateriaal, en ze vertelde dat onze video’s van het project door het Amsterdam Museum als cultureel erfgoed zullen worden gearchiveerd. Dit project heeft me veel geleerd over zelfvervreemding, over alienation. Dat ik stereotypisch over mezelf dacht.”

Op een gegeven moment dacht ik: weet je wat, ik ga gewoon helemaal naar de grens: van de periferie van Amsterdam naar de grenzen van Europa, want misschien ben ik gewoon een “edgelander”

'Edgelanders' (werktitel), documentary stills (work-in-progress), 2022-ongoing. Door Ehsan Fardjadniya

Eli Witteman

En hoe zie je dat proces van alienation nu nog terug in het werk dat je maakt in de vluchtelingenkampen in Griekenland? En hoe heb je ervoor gezorgd dat je die zelfvervreemding, die alienation, kwijtraakte?

Ehsan Fardjadniya

“Weet ik niet! Soms doe ik dingen zonder veel te plannen, zonder veel na te denken. Toen ik naar Griekenland ging, vroegen heel veel mensen aan mij: ‘Waarom? Wat zoek je in Griekenland?’ En toen dacht ik: Tsja, wat zoek ik daar eigenlijk? Ik kwam tot het besef dat het eigenlijk met al die dingen te maken had: dat ik steeds in de periferie van Amsterdam belandde, altijd met de hoop of met een strijd om ooit nog dichter bij het centrum, bij een centrum te komen. Maar op een gegeven moment dacht ik: weet je wat, ik ga gewoon helemaal naar de grens: van de periferie van Amsterdam naar de grenzen van Europa, want misschien ben ik gewoon een “edgelander.” Dat is een heel mooie term, die komt uit een boek The Salt Path van Raynor Winn. Edgelander” zeg je van iemand wiens identiteit altijd een tussenverbinding is. Ik ben niet echt een Iraniër, ik ben ook niet echt een Nederlander, en ook niet echt een Griek. Misschien is dat dan mijn identiteit. In Griekenland heb ik gefilmd, dat was een manier om contact te leggen met mensen. De film wordt dan een katalysator om vrienden te maken: je ontwikkelt een relatie met de mensen die je filmt.”

Eli Witteman

Je schreef dat je op zoek bent naar verbondenheid. Waar zoek je verbondenheid mee?

'Edgelanders' (werktitel), documentary stills (work-in-progress), 2022-ongoing. Door Ehsan Fardjadniya

Ehsan Fardjadniya

“Kae Tempest schrijft in On Connection dat als je de verhalen van andere mensen hoort, dat je empathie met ze voelt. Het is dan heel belangrijk dat jij weet wat jij zelf voelt, zodat je mensen kunt ontmoeten die zich ook zo voelen en dat er een moment van empathie komt. Eigenlijk zoeken veel mensen naar iemand die je een spiegel voorhoudt. ‘Weerspiegeling’ is zo’n mooi woord in het Nederlands, omdat er letterlijk het woord ‘spiegel’ in zit. Bijvoorbeeld in Abbas Kiarostami’s Where Is The Friend’s House uit 1987, waarin een kind zoekt naar het huis van zijn vriend omdat toevalligerwijs het schrift van die vriend in zijn tas terecht is gekomen tijdens school. Wat Kiarostami wil zeggen gaat ook daarover: we zijn allemaal op zoek naar verbondenheid, naar dat spiegelbeeld van onszelf in een ander.”

We zijn allemaal op zoek naar verbondenheid, naar dat spiegelbeeld van onszelf in een ander

'Edgelanders' (werktitel), documentary stills (work-in-progress), 2022-ongoing. Door Ehsan Fardjadniya

Eli Witteman

En heb je het idee dat je die verbondenheid ook vindt?

Ehsan Fardjadniya

“Performance gaat heel erg over de connectie met het publiek. Wat Kae Tempest schrijft – in een citaat van iemand anders – is dat uit onderzoek is gebleken dat mensen die in hetzelfde publiek zitten hetzelfde hartritme krijgen. Het moment dat er dan iets emotioneels gebeurt, gaan de hartslagen van de mensen in het publiek allemaal omhoog en omlaag. Dat is prachtig. Daarom doen we kunst en performance: om wat er met ons publiek gebeurt. Als iemand die in zijn eentje naar Nederland is gekomen op jonge leeftijd was kunst een soort redding. Die connectie met andere mensen vond ik op de kunstacademie, dat was de eerste plek waar ik na het asielzoekerscentrum kwam. Als je in een ander land bent, kun je met kunst banden leggen, met elkaar samenwerken en misschien vrienden worden. Soms is mijn werk een beetje autobiografisch. Ik ben altijd op zoek naar de waarheid – in hoeverre kun je erop rekenen dat je eigen herinneringen kloppen?”

Het gesprek tussen Raul Balai en Ehsan Fardjadniya in De Appel vindt plaats op vrijdag 24 februari, van 17:00 tot 18:00. Meer informatie op de website van De Appel.

Eli Witteman

is schrijver

Recente artikelen