metropolis m

Hoe heeft deze focus op totaalinstallaties zich ontwikkeld?

Pallí Monguilod: ’Omdat Johan, Floris, Bas en ik afstudeerden aan de KABK in de 3D-richting waren wij vanaf het begin af aan al geïnteresseerd in installaties die de hele ruimte overnemen. We hebben er altijd van gehouden om met het team en de kunstenaars te praten over hoe bepaalde werken zullen gaan werken in de ruimte. Dit was altijd al belangrijk voor ons als makers en het voelde natuurlijk om dat ook mee te nemen in ons werk bij 1646.’ Gustavsson vult aan: ’Wij waren als groep een internationaal diverse groep en mede daardoor extra geïnteresseerd in kunstenaars van buiten Nederland. In andere presentatie-instellingen in Den Haag werd destijds vooral veel werk van lokale kunstenaars getoond. Wij wilden dat doorbreken.’

Hoe was de begintijd?

Gustavsson: ‘Hard werken met bescheiden middelen. Er was weinig budget waardoor we soms met eigen geld de energierekening betaalden, maar wisten niettemin toch wel al kunstenaars te verleiden tot het maken van grote installaties. Dat is gesignaleerd, waardoor we na een noodzakelijke renovatie in 2008 konden vervolgen met een structurele financiering vanuit het meerjarenbeleidsplan van de gemeente en later ook vanuit het Mondriaanfonds, wat een zeer belangrijk en vormend moment was.’ Pallí Monguilod: ’De subsidie betekende niet alleen een erkenning voor ons werk, maar maakte het ook mogelijk om door te gaan met wat we deden en om te groeien, niet zozeer in ruimte maar in de programmering en de activiteiten daaromheen, zoals speciale kunstenaarsavonden en de nodige publieksinformatie.’ Tegelijkertijd is het jarenlang toch een gering bedrag geweest waarmee niet alleen de tentoonstellingen tot stand gebracht moesten worden, ook bleef het inkomen voor het team laag. Er worden nog steeds geen pensioenen opgebouwd. Toch blijven Pallí Monguilod en Gustavsson, die sinds 2019 met z’n tweeën het directie en curatoriële team van 1646 vormen, gemotiveerd om door te gaan. 

Het is een belangrijk gegeven dat 1646 volgens een model werkt waarbij de kunstenaars en hun praktijk centraal wordt gesteld. Altijd wordt de gehele ruimte aan een kunstenaar ter beschikking gesteld waarbij zij volgens een eigen logica van ‘nieuwe werelden’ bedenken. Ze transformeren de tentoonstellingen in grote, ruimtevullende installaties, met een sterk immersief en visueel karakter. De vaak kleurrijke en speelse beeldtaal is aantrekkelijk voor de bezoeker die zich hierin kan onderdompelen. Neem als voorbeeld de huidige tentoonstelling van Paul DD Smith, die zich ontvouwt rondom een enorme slakkenpoort. Er is een met donker en licht een gelaagd speelveld gecreëerd waarin de werken van Smith die bestaan uit onder meer keramiek en grafiek onderdeel worden van een omvangrijke installatie die doet denken aan een sprookjestuin.

Pallí Monguilod en Gustavsson geven aan dat ze bij hun selectie van kunstenaars een voorkeur hebbenn voor kunstenaars die werken met strategieën als ‘fictioning’, ‘complicating’ en ‘humor’. Vaak zijn alle drie deze elementen aanwezig, soms overheerst een ervan. Pallí Monguilod: ‘Fictie is een essentieel instrument om zich de wereld anders voor te kunnen stellen. De kunstenaar kan door het creëren van nieuwe perspectieven en nieuwe werelden de kijk op de werkelijkheid beïnvloeden. Met humor kan je daarnaast de kijker vaak verleiden met het werk, het is aantrekkelijk en toegankelijk, maar bij nadere blik wordt duidelijk dat er sprake is van veel meer lagen en diepere betekenissen.’

Met complicating bedoelen ze dat dingen vaak niet eenduidig zijn en niet rechtdoorzee zijn. ‘In tegenstelling tot de grote waarde die toegekend wordt aan logica, efficiëntie en helderheid in ons dagelijkse leven, omarmt en viert 1646 de complexiteit, tegenstrijdigheid en de paradox die eigen zijn aan het menselijke bestaan.’ Gustavsson licht toe: ‘De projecten van 1646 zijn niet zozeer bedoeld om een punt te maken of iets te bewijzen, wij spreken graag van de metafoor van een trechter op zijn kop. Wij zien het creëren van inhoud het liefst als een open proces, waarbij een veelheid aan mogelijkheden geopend wordt en potentieel biedt. De kunstenaarspraktijken die wij tonen verhouden zich wel tot onderwerpen met een sterk sociaal-maatschappelijke en politieke urgentie. Maar bieden niet alle antwoorden en vertellen niet precies hoe het zit. Ondanks de soms complexe onderwerpen, liggen deze wel altijd dicht bij dingen uit het dagelijkse leven.’  

Onze kracht is denk ik vooral dat wij niet zozeer als curatoren maar als kunstenaars, als makers te werk gaan

1646 toont graag kunstenaars die in Nederland nog niet zo bekend zijn of er nooit eerder een solo hebben gehad. Maar tegelijk bieden zij ook nog regelmatig Haagse kunstenaars de mogelijkheid er te tonen, zoals Navid Nuur in 2008 en Bernice Nauta in 2019 die indruk maakte met een vervreemdende verdubbeling van de gevel. Pallí Monguilod : ‘Onze kracht is denk ik vooral dat wij niet zozeer als curatoren maar als kunstenaars, als makers te werk gaan. Wij denken als kunstenaars en op die manier werken we ook samen. Het is mijn doel en hoop dat kunstenaars van ons de ruimte krijgen voor hun onderzoek en zo tot ontdekkingen kunnen komen. Met ieder project leven we weer een tijdje volledig in die andere wereld.’ Gustavsson: ‘Er is veel vrijheid bij ons, maar het is ook zeker geen card blanche. De kunstenaar krijgt het vertrouwen van ons om dingen uit te proberen, maar we blijven met elkaar in gesprek. Bij ons ligt daarnaast altijd de focus op het maken van nieuw werk, we hebben daar dan discussies met elkaar over en zo word je ook een klein beetje zelf een onderdeel daarvan, wat geweldig is.’

De afgelopen drie jaar is er meer samenwerking ontstaan met internationale kunstinstellingen waarmee ze veel affiniteit hebben

De afgelopen drie jaar is er daarnaast meer samenwerking ontstaan met internationale kunstinstellingen waarmee ze veel affiniteit hebben. Zo heeft 1646 al meermaals tentoonstellingen gemaakt in samenwerking met CA2M in Madrid, waaronder de onlangs geopende expositie van Karlos Gil. Zo was er ook al ruim tien jaar regelmatig contact met Trafó Gallery in Budapest, waar zij een sterk verwantschap mee voelen. De plannen lagen er ook al ongeveer even lang om ooit iets samen te doen. Afgelopen december opende zij er een groepstentoonstelling met werk van Pauline Curnier Jardin, Afra Eisma, Shana Moulton, Carmen Roca Igual, Ghita Skali en Marnix va Uum. Nu het in Hongarije gezien het politieke klimaat steeds ingewikkelder wordt om een kritisch hedendaags kunstprogramma te tonen leek het nu precies het juiste moment om het te doen.

De komende jaren hoopt 1646 nog meer internationale samenwerkingen aan te kunnen gaan en de residency’s die zij al jaren organiseren uit te breiden. Voorbeelden hiervan voor het programma van 2023 zijn de residency samenwerkingen met Budapest Gallery, Structura Gallery in Sofia and Cultura Resident in Valencia.