metropolis m

 ‘Ik had op een gegeven moment de taak om naast een kunstobject van Hélio Oiticica te staan en te voorkomen dat bezoekers het aan zouden raken. Dat leverde vooral gefrustreerde reacties op, omdat veel mensen weten dat zulke fysieke interactie een belangrijk onderdeel vormt voor het werk van Oiticica. Na een tijdje begon ik mijn contact met het publiek ook als een vorm van interactie te zien, uitgelokt door het kunstobject maar nu gericht op mij en de museumregels die ik moest handhaven.’

‘We waren netjes in pak gestoken, geschoren en geknipt. Een vriendin kwam op me af om te vragen waar het toilet was. Ik antwoordde haar en pas nadat ze zich al had omgedraaid besefte ze wie ik was. Het visuele effect van het aantrekken van een pak en het aanpassen van je gedrag werd zo al snel duidelijk.’

 ‘Die eerste ervaring met het publiek en het kunstinstituut bracht ons in contact met de basisideeën die we tot op de dag van vandaag verkennen, zoals aanwezigheid, dienstbaarheid, uitputting, (on)zichtbaarheid en de precariteit van outsourcing. Het bracht ook gevoelens naar boven die we al hadden ervaren in ons werk als zaalgidsen.’

‘Vanaf de tweede keer begonnen we na te denken over woorden als “performance”, “score” en “documentatie” als onderdeel van de wereld van private beveiligingsbedrijven. Dus wanneer we het over ons werk hebben, gebruiken we termen als “service” en “producten”.’

‘We zijn een bedrijf dat een dienst levert dat door andere bedrijven wordt uitbesteed. Daarom vind je op onze website ook de namen en logo’s van de instituten of kunstinitiatieven die ons al hebben ingehuurd en hun aanbevelingen.’

‘We zijn ons daar steeds bewuster van geworden. We zijn klein begonnen; in het begin waren we al blij met een uitnodiging. Nu denken we na over alle stappen, eventuele reiskosten, de lunchpauze, onze betaling. We werken gedurende de hele dag dat een tentoonstelling open is, meestal meerdere dagen, daar moeten we dan ook voor worden betaald. Vanwege de precaire staat van veel Braziliaanse kunstinstellingen is dat niet vanzelfsprekend.’

‘Antonio en ik zijn pardo [“pardo” is een term waarmee in Braziliaanse wetten wordt verwezen naar een deel van de zwarte bevolking, TB]. Onze etniciteit heeft invloed op werkvloerrelaties. Ik heb bijvoorbeeld lang als stagiair gewerkt, terwijl witte collega’s uit de middenklasse allang andere kansen kregen. Juist dit soort dynamieken maken dat wij in de culturele context professioneel actief willen zijn. We zijn de eersten in onze families die hoger onderwijs hebben gevolgd en nu hebben we ook nog een werkveld gekozen dat niet “van ons” is: de hedendaagse kunst. We moeten hier zelf onze weg in vinden en begrijpen hoe we als kunstenaars bij kunnen dragen aan dit veld.’ 

‘Als we kijken naar deze collega’s is het feit dat wij hoger opgeleid zijn al een enorm sociaal verschil. De meeste beveiligers hebben de middelbare school afgemaakt en een deel is ook begonnen aan een vervolgopleiding, maar moest die dan vaak afbreken omdat de combinatie met dit intensieve werk te veel was. Maar wanneer we met ze praten merken we dat we veel met hen gemeen hebben. We herkennen ons in hun vermoeidheid, in de ervaring steeds weer met moeilijke of racistische mensen om te moeten gaan, maar ook in simpele, praktische dingen: het lang onderweg zijn van en naar werk bijvoorbeeld. We komen elkaar tegen in het openbaar vervoer. Dit alles heeft me bewuster gemaakt van de mensen om me heen die dit soort werk doen. Zo hebben mijn vader en zus ook in de beveiligingssector gewerkt. Maar Amador e Jr gaat uiteindelijk niet over de figuur van de beveiliger. De beveiliger is een icoon, een manier voor ons om het over het hedendaagse kunstveld te hebben en over de bepalende voorwaarden in dit veld – zaken die tijdens onze studie absoluut niet werden besproken.’

‘Stel je voor dat we wit waren en deze performance zouden uitvoeren; het werk zou totaal anders zijn. Wat er gebeurt zodra we die pakken aantrekken heeft veel te maken met ons lichaam, met de reacties op onze huidskleur. Sommige mensen denken dat we echte beveiligers zijn die zich raar gedragen. Het is al eens voorgekomen dat iemand naar me toekwam en zei: “Ik ga je aangeven, ik ken iemand in het bestuur”. Het komt ook voor dat mensen willen weten of wij zelf de kunstenaars zijn of dat een andere kunstenaar ons heeft ingehuurd. Mensen vragen of het werk ons eigen idee is en of we zelf de tekeningen maken. Ik denk dat al deze vragen te maken hebben met ons uiterlijk en hoe mensen naar ons kijken.’

‘Zeker weten. De kunstenaars die je noemt hebben met ons gemeen dat we allen een universitaire opleiding hebben gevolgd, wat het resultaat is van een quotabeleid van positieve discriminatie dat in de afgelopen vijftien jaar de deuren van de universiteiten heeft geopend voor zwarte en inheemse studenten. Dat heeft het kunstcircuit veranderd en geleid tot een ruimere blik en aandacht voor raciale kwesties. Als je tegenwoordig de TV aanzet zie je zwarte mensen en dat is echt niet omdat het TV-netwerk dat zo graag wil! Het komt door ons; door onze deelname in de samenleving, het intellectuele kapitaal dat we vergaren en de machtsposities die we zijn gaan bekleden. De samenleving wordt wakker geschud en het is gênant voor instituten om te blijven functioneren zonder onze bijdragen. Kunst maakt hier deel van uit en Amador e Jr draagt bij aan deze discussie.’

‘Veel kunstinstituten zijn langzaamaan kritisch naar zichzelf aan het kijken. Onze performance brengt bepaalde kwesties naar de voorgrond, maar meestal verandert er daarna niks. Daarom zeggen we ook dat het niet over de beveiliger gaat, maar over de performativiteit van het instituut en het publiek. We formuleren niet eens een harde bewering, we presenteren een situatie waar mensen iets mee kunnen doen of niet. Meestal vinden ze het grappig en dat is het dan. Het is voor kunstinstellingen vaak makkelijker om kritisch werk te programmeren dan om structurele veranderingen door te voeren.’

‘Ik vind Ronde leuk!’

‘Ben je gek?! Voor deze performance maken we één enkele ronde in de tentoonstellingsruimte en daar doen we de hele dag over. We lopen in slow-motion, sommige mensen hebben niet eens door dat we bewegen. Ik houd wel van Koelbox, daarvoor zitten we op strandstoelen met een piepschuim koelbox tussen ons in en drinken en eten we de hele dag door.’

‘Ik vond Koelbox vreselijk! Toen we dat deden zaten we in de volle zon, jij viel in slaap, ik werd dronken en was kapot aan het einde van de dag. Het lijkt grappig, maar na een paar uur… Sommige van onze diensten willen we het liefst niet meer herhalen! De Wachter is ook een moeilijke. Daarbij houden we onze ogen gesloten. Je wilt niet weten wat voor onzin de mensen tegen je uitkramen. Het is moeilijk om dan je ogen dicht te houden.’

 ‘Ik gebruik soms meditatietechnieken. Maar weet je, het is eerder andersom. Ik deed ooit een yoga-les waarbij ik mijn armen lang in de lucht moest houden. De meeste mensen hielden het nauwelijks vol, maar ik sta dagelijks in een stampvolle metro waar ik me vasthoud met mijn arm omhoog, een uur heen en een uur terug. Wat ik probeer te zeggen: werk en alles eromheen heeft ons de beste training gegeven: ga maar eens de hele dag als gids op zaal staan…

‘Onze training komt niet van oosterse tradities en ook niet van westerse Marina Abramovic-methodes. Als je kijkt naar de technieken van acteurs en andere mensen die met hun lichaam werken, zie je zeker overeenkomsten met de situaties die we beschrijven, maar de vervreemding van arbeid voorkomt dat je je op dat moment op je lichaam kan concentreren. Arbeiders zijn net kleine Boeddha’s. Het enige verschil is dat ze niet transcenderen.’