metropolis m

Cristina Lucas, Habla, 2008
Lin Yilin, The result of as lot of pieces, 2011
Kiluanji Kia Henda, Icarus 13, 2007

De projectie is wat bleek, maar de impact blijft enorm. Christina Lucas rekent af met de Europese beschaving.

Lucas doet dat in het hart van Spacecraft Icarus 13, de afscheidstentoonstelling van curator Cosmin Costinas in BAK in Utrecht. Op een video is te zien hoe ze in een lege zaal een enorme levensgrote replica van Michelangelo’s Mozes met een voorhamer onder handen neemt. Voor de gelegenheid heeft ze haar mooiste jurk aangetrokken en de lippen gestift.

Het is een indrukwekkend werk, simpel en effectief. Een afrekening met de westerse maatschappij, de joods-christelijke traditie met haar geboden, de westerse cultuur en haar door mannen gedomineerde kunstgeschiedenis.

Het werk staat centraal in een tentoonstelling die op haar beurt afrekent met de vooruitgangsideologie die deze cultuur heeft voortgebracht en die momenteel flink aan diggelen ligt.

De tentoonstelling opent met enkele oudere filmfragmenten die zelfkritische versies van de vooruitgangsideologie uit diverse hoeken van de wereld bij elkaar plaatsen en aangeven hoezeer die soms messiaans, soms politiek, soms megalomaan en soms vervreemdend van karakter is. Echo’s van deze filmklassiekers klinken door de hele tentoonstelling.

Spacecraft Icarus 13; Narratives of Progress (een koppeling van de mythe van Icarus en Apollo 13) is een bevrijdende tentoonstelling, misschien ook wel voor BAK zelf, dat zich afgelopen jaren nog maar mondjesmaat buiten Europa heeft begeven. Je kunt er kennis maken met kunst uit alle werelddelen.

De ruimte van BAK blijkt te klein voor de impact die de werken stuk voor stuk hebben. De schitterende foto’s van Mauro Restiffe, waarin de inauguratie van de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva wordt geplaatst naast die van Barack Obama, hangen pal voor een muur van steen en geld van Lin Yilin, waardoorheen een mens gebroken is op zoek naar de vrijheid, met vlak daarachter een prachtige serie foto’s van Kiluanji Kia Henda van monumenten in Angola, in de gedaante van Russische space age-architectuur. De werken zitten elkaar onmogelijk in de weg in de krappe tentoonstellingsruimte van BAK.

Je kunt de volte als een manco van de tentoonstellingsmaker zien, die te veel werk in een te kleine ruimte heeft gepropt. Maar je kunt er ook een beeld in zien van overbevolking, van ongebreidelde groei en de bijpassende noodzaak om op deze wereld meer rekening met elkaar te houden.

Op de eerste verdieping zijn drie schitterende videowerken te zien die alleen al een bezoek aan Utrecht waard zijn. Er is de prachtige installatie Kempinski van Neil Beloufa over Ghanese toekomstfantasieën, die vorig nummer nog geportretteerd is in Metropolis M. Er is een 3 kanalen video-installatie van Patty Chang en David Kelley over de vernieuwing die ook in Laos niet tegen te houden is. En er is de betoverende film Thirdworld van Apitchong Weerasethakul, in sfeer niet eens zo anders dan Kempinski, die op intrigerende wijze een brug slaat tussen het vreemde en vertrouwde.

Spacecraft Icarus 13 is een kritische tentoonstelling, maar ook een tragikomische. Het dromen van een betere wereld verschijnt als een aangeboren menselijke eigenschap, waardoor wij ons graag op sleeptouw laten nemen, maar die waar ook ter wereld in politieke handen maar al te vaak uitmondt in even schitterende als groteske projecten en de vreselijkste misbaksels.


Spacecraft Icarus 13. Narratives of Progress from Elsewhere
9 oktober – 23 december 2011
BAK, Utrecht

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen