metropolis m

Op een eigenaardige manier spiegelt de schilderkunst van Koen Vermeule de situatie waar het museum in zit.

Het Rijksmuseum Twenthe dreigt te sluiten nu Halbe Zijlstra na een advies van de Raad voor Cultuur heeft besloten de subsidie te stoppen. De nieuwe directeur Odding probeert de zaak nog te redden, maar als de gemeente niet bijspringt is het per 1 januari einde verhaal.

Het verwijt van de Raad luidt dat het museum onvoldoende landelijk belang heeft en letterlijk en figuurlijk te veel in de marge opereert. Wat, als dat waar is, ik eerlijk gezegd ook als een kwaliteit neig te zien. Ik heb er afgelopen jaren meerdere tentoonstellingen bezocht van bijna vergeten kunstenaars, die ik allemaal zeer de moeite van het bezoek waard vond.

Op dit moment loopt er weer zo’n tentoonstelling, een overzicht van recente kunst van Koen Vermeule. Ooit jong, hip en succesvol, nu toch meer het type kunstenaar van de lange adem. Vermeule is niet een schilder van de heftige ontwikkeling. Als ik door het museum loop zie ik werk dat er uit ziet zoals ik het me herinner uit de jaren negentig, uit zijn jonge jaren toen hij net van de Rijksakademie kwam en er ook in Metropolis M over hem geschreven werd.

Vermeule schildert figuren die eenzaam in een vaag stadslandschap staan. Hij doet dat als de Beat Streuli van het schildersdoek, vanuit de positie van een voyeur, die liever op afstand blijft. Het moet een schilderij blijven, geen persoon worden, op z’n hoogst een type. Meest sprekend is de houding, maar ook die is vaak nogal lethargisch. Waarmee de figuren een zekere wezenloosheid uitstralen, passend bij de anonieme burger van de grote stad. Het hangt wat, het zit wat, het ligt wat en staat weer op.

Vermeule doet ook landschappen, met zware luchten, tegenwoordig wel eens in hard blauw. Het is niet wat je noemt vrolijke kunst, maar tegelijkertijd bezitten ze net als de portretten een onverwachte lichtheid. Het schilderen zelf bevrijdt het sombere motief uit zijn deprimerende omgeving en brengt het onder in de werkelijkheid van het schilderij dat zijn best doet zich uit de banaliteit van alledag los te maken, daarvoor een alternatief te bieden dat relaties aangaat met andere waardes, andere geschiedenissen die we bij alle waan van de dag geneigd zijn over het hoofd te zien.

Het is precies dat wat het Rijksmuseum Twenthe zelf ook probeert te doen. De ‘hedendaagse portretten’ van Vermeule zijn gecombineerd met een tentoonstelling Britse portretten uit de achttiende eeuw, van onder anderen Constable, van wie in het museum ook een recent verworven landschap wordt geëxposeerd.

Koen Vermeule. High above Ground
Rijksmuseum Twenthe, Enschede
9-6 t/m 30-9 2012