metropolis m

In het in zijn voortbestaan bedreigde Museum Jan Cunen in Oss is momenteel de eerste museale solotentoonstelling van Semâ Bekirovic te zien. Een tentoonstelling die bewijst: JAN CUNEN MOET BLIJVEN. TEKEN DE PETITIE. (27 juni is de beslissende raadsvergadering)

Semâ Bekirovic maakt kunst zoals je zou willen dat kunst gemaakt wordt; vanuit een verwondering die ze wil delen met de wereld. Haar verwondering gaat over de werking van de natuur en het heelal en de nietige positie van de mens daarin. Ze toont in haar werk de relativiteit en vergankelijkheid van de mens, het toeval en de verbondenheid van de mens met het dier.

In de video Grid zien we bijvoorbeeld drie slakken die over een getekend rasterpatroon kruipen. De slakken lossen de inkt van de tekening op met hun slijmspoor, waardoor het raster per toeval wordt vervormd. Op symbolische wijze wil Bekirovic de toeschouwer confronteren met het feit dat de mens probeert controle uit te oefenen door alles strak te regelen en ordenen, maar dat we ook maar een dier zijn dat door toeval wordt geregeerd. Controle is een illusie.

We worden beheerst door natuurwetten, waar we niets tegenin kunnen brengen. Een zo’n natuurwet maakt Bekirovic inzichtelijk in de video Fire Sequence, waarin ze verwijst naar de eerste wet van de thermodynamica. Die stelt dat energie nooit verloren kan gaan of uit het niets kan ontstaan, maar dat er enkel omzettingen van energie kunnen plaatsvinden. Dit toont ze met een vlam die door verschillende objecten wordt doorgegeven, van een hoed tot een papieren engel.

In de fotoprints van Unfixed Galaxies toont ze ook de kracht van de natuur, door foto’s op analoge wijze af te drukken en deze niet te fixeren. Daardoor blijven de foto’s, waarop sterrenstelsels te zien zijn, lichtgevoelig en verdwijnen ze langzaam wanneer ze aan licht worden blootgesteld. De ruimte waarin Unfixed Galaxies getoond wordt is daarom beplakt met rode folie, omdat rood licht geen invloed heeft op het fotografische proces. Je bent je als bezoeker in het rode licht van de ruimte dus direct bewust van de beschermde atmosfeer.

Ook de mens kan enkel leven in een beschermde atmosfeer. Bij de minste of geringste verandering in de leefomgeving zou het leven onmogelijk worden. Dat terwijl we onszelf als heer en meester van de wereld zien. Deze antropocentrische perceptie illustreert Bekirovic in Space Piece. Via eBay kocht ze een meteoriet, een tot de verbeelding sprekend buitenaards object, en smeedde deze om tot brilmontuur, een tamelijk banaal alledaags object. Zo verwijst ze naar de bril waarmee we naar het mysterieuze buitenaardse kijken.

Een van de meest intrigerende buitenaardse fenomenen is het zwarte gat. In de video Event Horizon verwijst ze via de titel naar de grens, de waarnemingshorizon, van een zwart gat waaruit geen ontsnapping mogelijk is. Dat verbeeldt ze door een zwarte stip in een heidelandschap te plaatsen die steeds dichterbij komt tot het hele beeld uiteindelijk zwart is. Alles wat zich binnen een waarnemingshorizon afspeelt onttrekt zich namelijk aan waarneming van buitenaf als gevolg van de extreme zwaartekracht. De antropocentrische perceptie is dus gelimiteerd.

Maar deze treurige constatering dat de mens beperkt is en wordt beheerst door grotere machten, zorgt niet voor een neerslachtig gevoel na het zien van de tentoonstelling. De pracht van de natuur en de onbeperktheid van het heelal geven juist ruimte aan romantiek en verbeelding. En daar zit weer de kracht van de kunst, zoals Bekirovic die optimaal benut.

Semâ Bekirovic
It’s A God-Awful Small Affair
Museum Jan Cunen, Oss
9 juni t/m 3 november 2013