metropolis m

Het Praagse initiatief Startpoint Prize is afgelopen maand neergestreken in het Amsterdamse Arti et Amicitiae. Het presenteert er nog tot en met dit weekend de zeven beste graduates van 2013: Matea Bakula, Karen Kramer, Florian Mertens, Jaakko Pallasvuo, Marijke de Roover, Abigail Sidebotham en Jurian Vermoolen.

De initiatiefnemers van de Startpoint Prize struinen – net als vrijwel ieder ander in de hedendaagse kunstwereld – al elf jaar lang jaarlijks 35 kunstacademies in 16 Europese landen af, op zoek naar dat ene talent. Pavel Vancát (Praag) en Radek Vána (Amsterdam) stelden een expositie samen met de zeven genomineerde kunstenaars van 2013.

In het sculpturale werk van winnaar Matea Bakula (HKU, Utrecht) Bakula staat materialiteit centraal, maar ze gebruikt de door haar gekozen materialen nooit op de geijkte manier. In een piepschuim sculptuur creëert ze een sterrenstelsel met karamel, en zelden was ‘aangetast’ papier zo sculpturaal en monumentaal als in Rewinding the Process (2014) – een strakke compositie van rollen papier in een cirkel weet moeiteloos de aandacht te trekken. Niets is helemaal wat het lijkt in de door Bakula gecreëerde illusies van opvallende eenvoud.

Karen Kramer van het Londense Goldsmith kreeg van de Startpoint-jury een eervolle vermelding voor een videowerk dat opereert op het snijvlak van populaire cultuur, natuur en techniek. Moeiteloos worden een helium Mickey Mouse ballon (populaire cultuur a la Andy Warhol) een krab en een jukebox met elkaar verbonden. Een verhaallijn is er niet – of is zelf in te vullen, maar toch is het werk als geheel logisch en geloofwaardig.

Ook Jurian Vermoolen is in Arti vertegenwoordigd met een zogenaamde semi-documentaire, zij het van geheel andere aard. Hij maakte zijn eigen afstuderen tot onderwerp in een werk waarin theater, waarheid en kunstobject door elkaar lopen, als blijkt dat de getoonde video zowel onderwerp als eindproduct is. De kunstpraktijk, of beter: zijn kunstpraktijk is in Kun je me helpen? (2013) tot de nulgraad herleid – alle handelingen blijken in het teken van zichzelf te staan. De getoonde stress wordt hierdoor productiviteit, want wanneer hij zich zorgen maakt blijkt dat mooi materiaal voor het eindproduct. Op interessante wijze vallen kunstenaarspraktijk en eindproduct samen.

Hoewel met een heel ander eindresultaat, getuigt het werk van de Belgische Florian Mertens van eenzelfde fascinatie, namelijk die voor de kunstenaarspraktijk. Met zijn constructies van hout brengt hij een ode aan techniek en vakmanschap, Daarnaast zijn de machines duidelijk in de kunstgeschiedenis geworteld. De houten gevaarten aan de wand doen op het eerste gezicht denken aan constructivistische reliëfs, de speelse liefde voor mechaniek, plaatst ze wellicht meer in lijn met Dada. De semi-readymades zijn eveneens niet los te zien van Duchamp. Qua intentie en werkwijze staat Mertens misschien nog het dichtste bij kunstenaars als Joost Conijn. Net als de kunstenaar die met een zelfgebouwde auto door Oost-Europa reed, staan in het oeuvre van Mertens ingewikkelde Do it yourself machines centraal.

Deze DIY-mentaliteit is ook terug te vinden in het gekste werk van de tentoonstelling: de video van Fin Jaako Pallasvuo. Reverse Engineering (2013) is een a-chronologisch, pastiche digitaal werk dat duidelijk schatplichtig is aan de Franse filmmaker Chris Marker. Persoonlijke anekdotes worden afgewisseld met kritische bespiegelingen op digitale cultuur in een visueel gestoorde stroom aan beelden van de kunstenaar zelf voor de webcam (relaxed liggend op bed, of zijn bloedneus aan de wereld tonend) en digitaal gegenereerde beelden met een duidelijk jaren negentig esthetiek: vroeg-digitale beelden en found footage zijn op een collageachtige en associatieve manier bijeengebracht.

Kortom: met speels, materieel werk van overwegend veelbelovende kunstenaars, is het goed kunstkijken bij Arti et Amicitiae. Wie dit weekend in de buurt is, doet er goed eens de statige eikenhouten trappen van de sociëteit te beklimmen.

Startpoint Prize
29 maart – 4 mei 2014
Arti et Amicitiae, Amsterdam