Letterlijk Kelly Schacht
In 1972 nam John Baldessari een kamerplant en leerde hem het alfabet. In de legendarische video Teaching a Plant the Alphabet zien we hoe hij onderkoelt en geduldig taal als een systeem van betekenisgevers uitlegt aan levenloos levend voorwerp. Het werk van Baldessari was op zijn beurt een reactie op het meer serieus bedoelde How to Explain Pictures to a Dead Hare van Joseph Beuys, dat ongeveer net zo levend als een plant is.
Het werk van Kelly Schacht (1983), dat nu te zien is in de Brakke Grond, lijkt schatplichtig aan de structuralistische aanpak van de Amerikaanse conceptuele kunstenaar. De Belgische kunstenaar deconstrueert taal in een fragmentarische presentatie. De tentoonstellingsruimte is gevuld met een groot wit papier waarop een warboel van letters en zinnen te zien is. Kartonnen en marmeren borden zijn voorzien van geschreven leuzen en visuele gebaren, zoals een uitgestrekte arm – een detail van een klassiek schilderij. Ook staan er schoenen, en een verdwaalde stoel met een waarschuwende boodschap: ‘Always check your pockets.’
Schacht speelt met taal, en ontleedt deze tot op het alfabet. Het is dan ook de letter die de tentoonstelling domineert, veelal als object, als een lege ‘container’. Op speelse wijze trekt ze betekenis en betekenisgever uitelkaar, en brengt ze soms weer samen.
Een losse letter is in het werk van Schacht haast een sculptuur, een verzameling letters een gebaar. Als ze er woorden of zinnen mee creëert, hebben deze vaak een cryptische betekenis, als een verdwaald paar schoenen zonder eigenaar; een dia-speler zonder slides. Het zijn allemaal objecten die zij ogenschijnlijk argeloos in de tentoonstellingsruimte plaatst. Het worden betekenisgevers zonder inhoud, die uitnodigen tot een persoonlijke invulling. Deconstructie vraagt om reconstructie.
In de ruimte wordt ook een kort fragment uit het Abécédaire van Gilles Deleuze vertoond, een acht uur durende televisieserie uit 1988 – 1989, waarin hij met Claire Parnet het alfabet doorneemt. Ieder programma stond een andere letter centraal, van A is an animal tot Z is for Zig-Zag. In het fragment gaat Deleuze van de problematiek rondom de onbekende X via de onmogelijkheid van Y naar de allesomvattende Z, die als een zigzag het alfabet verbindt. Het is de intellectuele versie van Baldessari’s plantenfilm. The Alphabet Teached by a Philosopher, als het ware. Dat in de fragmenten veelal de hartelijke lach van Deleuze domineert, is veelzeggend voor het werk van Schacht.
Schacht drukt zich in tegenstelling tot Deleuze namelijk niet uit in urenlange en nauwgezette analyses, en richt zich ook niet, zoals Baldessari, tot levenloze voorwerpen. Ze nodigt de weldenkende bezoeker uit de op het eerste oog wat hermetische wereld te betreden, en met haar gedeconstrueerde taal aan de slag te gaan. ‘SEE THINK SPEAK ACT’ spreekt ze de bezoeker in een van haar videowerken toe, die veelal bestaan uit luchtige en associatieve taalanalyses en -spelletjes. Schacht presenteert het alfabet als speeltuin.
Kelly Schacht – Collecting the Alphabet: Liquid Language (Fig. 1)
Vlaams Cultuurhuis De Brakke Grond, Amsterdam
22.5 t/m 12.7.2015
Sanneke Huisman
