metropolis m

Waarschijnlijk kan hij op bijval van Ola Vasiljeva rekenen, die belangstelling heeft voor al wat zich van de samenleving afkeert. Precies wat hij doet. Ernesto Rachâchant, een verbastering van het Franse woord rabâcher (herhaling tot aan vervelens toe), heeft een ongeëvenaarde logica. In een verwoede poging hem te overtuigen van zijn onwetendheid, grijpt de leraar provocerend een globe vast: ‘Wat is dit? Een voetbal, een aardappel?’ ‘Het is een voetbal, een aardappel en de aarde’, antwoordt Ernesto. En rachâchant is dit allemaal. De nostalgisch poëzie van de kinderjaren wordt hier onderzocht, binnenste buiten gekeerd en gecombineerd met volwassen jeugdsentiment.

In Vleeshal Markt verspert een enorme rechthoekige constructie de doorgang naar de rest van de ruimte. De rondingen van zwart staal zijn zo los dat de bezoeker er vrij doorheen kan lopen, verder naar het einde van de ruimtel en weer terug. Op de heenweg vallen de tafels met objecten, een groot vol getekend schoolbord en een dwars gepresenteerd schildersdoek op. Draai je om en je ziet op de zwartwit geblokte vloer van het oude stadhuis twee babyblauwe toonbanken, met op één van de twee een delicate gele ijzerdraad constructie in de vorm van twee oogleden, inclusief verleidelijke wimpers. Op de andere zijn meer aardse zaken geïnstalleerd: er ligt de tentoonstellingsinformatie en er zit een suppoost. Deze heeft overigens zijn handen vol aan recalcitrante kunstbezoekers.

Het is herfstvakantie in verscheidene delen van Europa, en Duitse en Franse toeristen drentelen door het pittoreske Middelburg. Van de weekmarkt voor het stadhuis is de stap naar binnen snel gemaakt. Men vergaapt zich aan de hoogte van het plafond, het licht wat door de ramen naar binnen stroomt. Een jodel komt er hier en daar wat timide uit. En dan, geheel in lijn met wat in de persmap wordt omschreven als een ‘experimenteel pedagogisch systeem’, tillen twee opgeschoten jongens de twee rode pvc buizen die via een houten stoel op de tafel en ruw gesneden houten blokken rusten op. Ze laten de blokken vallen, maar volledig geconcentreerd op het betasten en evalueren van de installatie zijn zij zich niet bewust van het heiligschennis. Dit is kunst!

In een interview met Juan A.Gaitán verhaalt Vasiljeva hoe de Franse dichter Francis Ponge vertelt dat koningen nooit deuren openen. Dit wordt immers voor hen gedaan. Zo gaat het plezier van de tactiele ervaring aan hen voorbij, het gewicht en rotatie blijft hen vreemd. De objecten en rekwisieten hangen hier met elkaar samen, maar de precieze relatie ontglipt me. Het werk is ontworpen als een vloeiend geheel, en dankzij de ruimte tussen de afzonderlijke plekjes valt er gemakkelijk tussen te laveren.

Ik begrijp die twee jongens wel. De tentoonstelling voelt als een elegant knutsellokaal. Zo mooi was het bij mij op school niet, maar dat doet er niet toe. Dit is een herkansing, om kennis en rede in het algemeen te ontleren. Het werk functioneert als onderzoek naar een thema, en niet als kritiek ervan. Rachâcher is dit wel: op de onnavolgbare vanzelfsprekendheid van de leerplicht. Het voortvluchtige karakter van het werk van Vasiljeva doet vermoeden dat er meer is dan wat zij ons wil tonen. Maar zoals het ’tijdelijk buiten werking’ briefje op de projector vermeldt, is dat niet nu. Iets met bestellen, leveringstijd en verbrande lampen. Normaliter dienen de geprojecteerde beelden door het grote canvas, aan de achterzijde gedeeltelijk door een tekening heen bekeken te worden. Op eenzelfde wijze hint de tentoonstelling op meer, als je maar door, over en onder durft te kijken.

Wat weet het kind Ernesto? Niets. Je hoeft hem enkel te bekijken.

Ola Vasiljeva
En Rachâchant
Vleeshal Markt Middelburg

foto’s courtesy Vleeshal Middelburg