metropolis m

Raphael Vanoli

Het Sonic Acts Festival heeft zich omgevormd tot een Academy. Maar de opening was als vanouds, met veel bijzondere geluidskunst in het Stedelijk Museum.

Na zich ruim twintig jaar te hebben geprofileerd als festival en platform op het gebied van kunst, technologie en wetenschap, introduceert Sonic Acts dit jaar iets nieuws: de Sonic Acts Academy. Dit driedaags programma waarin onderzoek centraal staat, opende afgelopen vrijdagavond in het Stedelijk Museum Amsterdam met een keur aan sonische interventies in het museum. Wegens de gelijktijdigheid van veel performances, is het op festivalachtige wijze even puzzelen je eigen programma samen te stellen.

Het optreden van Thomas Ankersmit is een must. Het vindt gedurende de avond twee keer plaats in het auditorium. De geluidskunstenaar onderzoekt in zijn nieuwe performance de elektronische muziek van grootheid Dick Raaijmakers. Deze pionierende kunstenaar-componist staat onder meer bekend om zijn Ideophones, geluidgevende objecten uit de vroege jaren zeventig die in de zaal ernaast staan opgesteld. Het zijn een soort speakers die door zichzelf worden gevoed: ze gebruiken hun eigen output als input – een destructieve methode die gelaagde noise oplevert.

Thomas Ankersmit
Dick Raaijmakers, Ideophone III

De feedbackloop vormt een belangrijk onderdeel van de performance van Ankersmit, resulterend in bombastisch lage ruis en knetterende hoge tonen. De quadrafonische performance komt tot stand met louter analoge input, en dompelt je onder in een lichamelijke geluidsomgeving. De snelle opvolging van hoge frequenties creëren een wirwar aan geluidspatronen. Door je hoofd maar iets te bewegen ontvang je alweer andere geluidsgolven. Desoriënterend – en er is geen ontsnappen aan. Als je lang genoeg luistert lijkt er geen binnen en buiten meer te zijn. De performance is als een kosmos, waarbij het kleinste onderdeel in de basis gelijk is aan het grootste. In een spel van indringende geluiden worden hoge gelaagde knerpende tonen krekels; diepe tonen en krakende speakers vuurwerk. En andersom.

Even verderop in het museum bespeelt, beroert, mishandelt en streelt Okkyung Lee haar cello. De in New York woonachtige muzikant van Koreaanse afkomst wisselt op agressieve wijze jazz, Koreaanse folk en noise met elkaar af. Met excellente technieken bespeelt ze haar instrument soms ritmisch, soms melodieus, maar vooral vol vuur en disharmonie. In de ruimte hangt werk van Richard Tuttle en Robert Mangold aan de wanden. De post-minimalistische werken gaan een prachtige relatie aan met de muzikale performance. Achter Lee hangt Blue White (1965), een sculpturaal schilderij dat is opgebouwd uit twee gevormde panelen, dat nog veel plooibaarder wordt op de klanken van Lee. Het lijkt er zelfs voor gemaakt, als was het een citaat uit een partituur van Tuttle.

Okkyung Lee
Okkyung Lee

Een andere, meer onbedoelde relatie tussen muzikale performance en museale installatie wordt aangegaan in het trappenhuis. De sensuele performance van de in Amsterdam gevestigde gitarist Raphael Vanoli – bekend van het muzikale duo Knalpot – balanceert tussen elektronisch en akoestisch geluid. In de gewelfde ruimte waar Vanoli speelt, domineren de bekende streepmotieven van Daniel Buren de wanden – een onlangs opnieuw geïnstalleerde uiting van institutionele kritiek uit 1976. Daniel Buren gaf met dit werk de grenzen van het instituut aan door deze architectonisch en schilderkundig te markeren. Vanoli tast met geluid de architectuur van de ruimte af – dat bij vlagen door het rumoer helaas eveneens tot behang wordt. Op de goede momenten vibreert zijn geluidsomgeving langs de wanden. Maar ook iets ongrijpbaars als geluid weet niet aan het instituut te ontsnappen, en wordt tot museale ervaring gemaakt. Soms gewillig, soms ongewillig.

Raphael Vanoli
Raphael Vanoli

Alle foto’s courtesy Sonic Acts, fotograaf Pieter Kers

Sonic Acts 2016
Stedelijk Museum Amsterdam
26.2.2016 t/m 28.2.2016
livestream symposium

Sanneke Huisman

Recente artikelen