Veranderend China Fondation Louis Vuitton
Anderhalf jaar geleden opende het nieuwe museum van Fondation Louis Vuitton, ontworpen door Frank Gehry, in het Parijse Bois de Boulogne. De eerste helft van dit jaar is het geheel gewijd aan de hedendaagse Chinese kunst met twee tentoonstellingen: een presentatie van de Chinese kunst uit de collectie en Bentu met het werk van twaalf (grotendeels andere) Chinese kunstenaars.
De thema’s die worden aangesneden komen vrijwel geheel overeen in de twee tentoonstellingen: de veranderende economische en maatschappelijke situatie, een worsteling met identiteit en traditie. Verschillen tussen het Oosten en het Westen, traditie en het moderne, stad en platteland, spiritualiteit en commercie. We zien een China dat zich een paar decennia na de Culturele Revolutie opnieuw moet uitvinden binnen een geglobaliseerde wereld. Net als bijna elk willekeurig ander land overigens.
Het meest traditioneel uitziende werk is The Virtuous Being (2015) van Hao Liang; een enorme zijden rol met inkttekeningen van een landschap opgebouwd uit verschillende elementen uit de Chinese filosofie, mythologie en geschiedenis. De rol vertelt het verhaal van de Yanshantuin die werd aangelegd tijdens de Mingdynastie naar aanleiding van een achtste-eeuws gedicht. De tuin werd vernietigd tijdens de Culturele Revolutie en werd in de jaren negentig herbouwd en omgetoverd tot een toeristische attractie.
Een ander werk dat eruit springt is Strangers (2015) van Cao Fei. De installatie bestaat uit acht videoprojecties van ontmoetingen tussen vreemden via omegle.com, een soort Chat Roulette. In plaats van een gesprek aan te gaan, heeft de kunstenaar de webcam op een boeddha gezet, op de regen die op het raam tikt, op een pan waarop ze met haar vingers muziek maakt. De vreemden van over de hele wereld, vrijwel allemaal mannen, zijn soms geamuseerd en blijven kijken, soms klikken ze verontwaardigd direct weer weg. Cao Fei neemt ze in de maling, speelt met hun verwachtingen. Het toont de absurde virtuele wereld, waarin een echte dialoog vrijwel onmogelijk is.
Nog een grappig werk is de video Physique of Consciousness (2011) van Xu Zhen. We zien een Chinese man in een trainingspak voor een artificiële blauwe lucht. Als in een soort van fitnessvideo legt een vrouwenstem uit wat de man doet. Bidposities uit verschillende religies, tai-chi houdingen en andere vechtkunstbewegingen. De video toont verschillende oefeningen die kunnen worden geïnterpreteerd als een parodie op de hedendaagse welzijnscultuur en de newagespiritualiteit.
Referenties aan oosterse spiritualiteit zijn er genoeg. Zo is er New (2014), de vier meter hoge boeddhagodin Guan Yin in regenboogkleuren van Xu Zhen en het boeddhahoofd Sudden Awakening (2006) van Zhang Huan, gemodelleerd naar het gezicht van de kunstenaar, waaruit wierook komt. Maar ook de westerse religie wordt niet vergeten met de installatie L’arc de Saint-Gilles (2015) van Huang Yong Ping, een in tweeën gesplitst damhert dat binnenin met goud is belegd en bij elkaar wordt gehouden door een boog. In de legende van de heilige Egidius redt de Franse kluizenaar een hert van een pijl van de jagende koning.
Vreemde eend in de bijt is de Britse kunstenaar Isaac Julien met zijn video-installatie Ten Thousand Waves (2010). Zijn werk gaat over een ongeluk in het Engelse Morecambe Bay in 2004, waarbij 23 Chinese vissers, illegale migranten, omkwamen. Hij zet dit voorval af tegen de zestiende-eeuwse Chinese legende waarin zeelieden door de zeegodin Mazu gered worden. In de video zien we op meerdere schermen beelden van Shanghai, een theeceremonie, verdrinkingen, Mazu en opnieuw gefilmde scènes uit de Chinese stomme film The Goddess (1934).
Hoewel het werk gemaakt is in China en een eerbetoon is aan de Chinese cultuur blijft Julien een niet-Chinees tussen de Chinezen. De toevoeging van het werk is overbodig. Het toont geen nieuw aspect binnen de tentoonstellingen die een beeld geven van de Chinese hedendaagse kunst als zijnde conceptueel en onderzoekend. Er is weinig protest en kritiek te vinden à la Ai Weiwei. Het enige getoonde werk van hem is Tree (2010), een brave installatie over de Chinese traditie waarin bomen gezien worden als verbinding tussen de hemel en de gewone wereld, het verleden en het heden.
Fondation Louis Vuitton geeft daarom een eenzijdig beeld van de kunst uit een land waarin de mensenrechten nog dagelijks geschonden worden en waarin kunstenaars zich verzetten tegen de heersende macht. Desondanks toont het interessante werken, over algemene hedendaagse problematiek, die overigens vaak ook niet-Chinees hadden kunnen zijn.
Bentu, des artistes chinois dans la turbulence des mutations
Fondation Louis Vuitton, Parijs
27.1 t/m 2.5.2016
La Collection, un choix d’œuvres chinoises
Fondation Louis Vuitton, Parijs
27.1 t/m 29.8.2016
Loes van Beuningen
is kunsthistoricus
