metropolis m

Sinds 2000 geeft GARARIN, een publicatie met als ondertitel The artists in their own words, carte blanche aan kunstenaars van over de hele wereld. Het door Wilfried Huet in Antwerpen opgestarte project biedt kunstenaars van allerlei pluimage de kans een vrije papieren publicatie te maken in de vorm van geschriften, beeld of grafische bijdrages. Vrij: geen tussenkomst van een of andere (eind)redactie bewerkt of ‘bezoedelt’ het aangeleverd materiaal. GAGARIN laat zich naar eigen zeggen leiden door John Baldessari’s uitspraak ‘Talking about art simply is not art. Talk can be art, but then it is not talking about art’. In 33 nummers kwamen ondertussen bijdrages van meer dan 280 kunstenaars aan bod. Naar verluidt houdt GAGARIN het na deze editie voor bekeken – zoals bij aanvang gepland.

West Den Haag huldigt deze onalledaagse publicatie met een dubbeltentoonstelling. In West aan het Groenewegje blader je door 16 jaar GAGARIN en zijn publicatieprojecten van Andreas Slominski en Joseph Beuys te ontdekken. Grootser opgevat is de groepstentoonstelling bij Huis Huguetan, het stadspaleis aan de fraaie Lange Voorhout waar tot begin 2016 de Hoge Raad der Nederlanden gevestigd was (en waar per 2020 de Eerste Kamer der Staten-Generaal tijdelijk zal zetelen).

See how the land lays brengt tien werken en ensembles van evenveel kunstenaars samen die de afgelopen jaren in GAGARIN verschenen (naast de werken zijn ook de publicaties in de zalen vertegenwoordigd). Als opzet koost het curatorencollectief HELD voor het idee van de ruimtevaarder. Zo wil volgens de zaaltekst de tentoonstelling een poging doen om ‘het “vue plongeante” in beeld te brengen dat de kosmonaut voor ogen kreeg tijdens zijn terugkeer uit de orbit naar de aarde’. Wat daar precies mee bedoeld wordt is ons nog steeds niet duidelijk.  Maar het zal ons worst wezen: deze groepsshow bevat erg veel boeiend werk dat samen een sterk statement maakt. Gepast, zeker in deze politieke Dumb & dumber tijden.

De Belgische Marilou van Lierop opent meteen solide met een video opgebouwd uit – zeg maar –  alternative facts (of heet dit fake news?). Haar singlescreen video Total Recall of Mundane Conversations, alweer uit 2010, zet ons door de media geconditioneerd verwachtingspatroon en vooringenomen conceptie op de helling. Wie in deze groene nachtbeelden een of ander protest in het Midden-Oosten ontwaart: think again. Dit zijn shots van een vreedzame carnavalstoet ergens in the middle of Holland. In dezelfde zaal Laboratory 1 (1995-2015) van Edith Dekyndt: een van het metershoge plafond tot aan de grond reikend barok gordijn waarvan de onderkant verschillende malen in de koffie werd gedoopt.

Om de hoek pakt Guillaume Bijl spectaculair scherp uit met zijn installatie Nieuwe democratische partij (2016). In de grote centrale zaal van het Huis Huguetan staat alles gereed voor de speech van Stef Duyck, de woordvoerder van de NDP uit de titel: het spreekgestoelte pronkt op een met vlaggen getooid podium, een honderdtal stoelen in de zaal. Affiches van Duyck en zijn partij sieren de muren, in de zaal lallen de speakers de ene greatest hit van Joe Cocker na de andere. De stoer-commerciële stijl die Guillaume Bijl haarfijn imiteert is dezelfde als die van de N-VA (Duyck lijkt overigens verdacht op Bart De Wever, kopstuk van die partij en tevens burgemeester van Antwerpen). Maar dit werk refereert evengoed naar de PVV en Wilders, Front National en Le Pen, Trump en zoveel andere extreemrechtse, rechtse, centrumrechtse en andere propaganda. Bijls beduidende installatie is al even hilarisch als huiveringwekkend.

Processing Authorities (2015) van Diego Tonus gaat onder meer in op de wetgevende macht, aansluitend op deze locatie. De Italiaan stuitte in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis te Amsterdam op een grote hoeveelheid voorzittershamers, ooit eigendom van belangenverenigingen (waaronder feministische en antiracistische verenigingen), van rechters en veilers. In een video zien we honderden verschillende hamers één keer hun ding doen: een droge tik op een blokje hout. Deze snelle opeenvolging van verschillende instrumenten met een andere sonoriteit levert een ruimt twee uur durende mantra op met een niet mis te verstane boodschap.

Hoewel de bijdragen van Saâdane Afif, Suchan Kinoshita en Latifa Echakhch in deze context minder overtuigen, piekt de tentoonstelling met Javier Téllez’ One flew over the void (2005). Voor dit videowerk trommelde de kunstenaar een batterij patiënten uit een geestelijk gezondheidscentrum op om te protesteren tegen de vooroordelen omtrent hun persoon en positie. Op het strand aan de grens van Mexico met de Verenigde Staten liet hij deze mensen een circus opvoeren. Verkleed als leeuwentemmer en dieren, zien we hen met hoepel en zweep acts opvoeren. Steeds prominent aanwezig: de ‘muur’ – destijds een reeks van lange stalen staken – die de twee staten van elkaar scheidt. Als hoogtepunt van dit geëngageerde circus werd een menselijke kanonskogel (een Amerikaan met paspoort) over de grens van Mexico naar het noorden afgeschoten. Na twaalf jaar klinkt deze humane en humoristische kritiek op het migratiebeleid van de VS striemender dan ooit.