Sol Calero, El Patio, 2018
Sensory Spaces 15 Grande Finale – Sol Calero
Veelgevraagd in binnen- en buitenland: de vrolijke installaties van de Venezolaanse kunstenaar Sol Calero. Decors of sets zou je ze ook kunnen noemen, het zijn levensgrote vertalingen van veelvoorkomende ruimtes in de Latijnsamerikaanse samenleving. In de laatste editie van Sensory Spaces de kleurige maar toch ook kritisch El Patio.
De installatie El Patio van Sol Calero laat zien hoe feelgood kunst kritisch prikkelt en luidt de laatste editie van de serie Sensory Spaces in voordat het Boijmans geruime tijd haar deuren sluit voor een renovatie. Samen met Calero en conservator Saskia van Kampen-Prein loop ik door de installatie.
De in Berlijn wonende Venezolaanse kunstenaar Sol Calero werd in 2017 genomineerd voor de Preis der Nationalgalerie, waar ze met haar installatie Amazonas Shopping Center een omgeving creëerde die refereert aan de latijnsamerikaanse gemeenschap. In deze installatie kwamen eerdere projecten samen, als retrospectief. Installaties van kleine bedrijven zoals een kapsalon, een internetcafé, een salsaschool en reisbureau. Deze ogenschijnlijk functionele ruimtes worden door Calero sterk geënsceneerd en daarmee opzettelijk als een cliché weggezet. Maar wat zit er achter deze kleurrijke installaties en de feelgoodsfeer die ze oproepen?
[blockquote]Voor Solero is kleur onderdeel van een cultureel vertaalproces
Voor Sensory Spaces maakte Calero een installatie die refereert aan de sociale functie van een patio, een buitenruimte die tot in de kern van de Latijns-Amerikaanse cultuur is doordrongen. Symmetrische hoge wanden met bogen waar je doorheen kunt lopen en een vierkante binnenplaats met werkende fontein vormen de patio. Calero zegt de bezoeker nieuwsgierig te willen maken om naar binnen te gaan, rond te lopen of even plaats te nemen. Iedere ervaring van de ruimte is voor haar welkom. Gastvrijheid is iets wat ze vanuit de Latijns-Amerikaanse cultuur kent, maar haar identiteit is ook grotendeels gevormd doordat ze als immigrant naar Europa kwam en door de vele voordelen die in Europa heersen over de cultuur en plek waar Calero vandaan komt. Deze ‘preconceived ideas of place or a culture, as joyful and colorful’, zoals Calero het uitdrukt, staan aan de basis van haar kunstpraktijk, waarin ze die vooroordelen poogt te ontrafelen.
Sol Calero, El Patio, 2018
Sol Calero, El Patio, 2018
Sol Calero, El Patio, 2018
De wanden zijn grotendeels bedekt door het decoratieve behang bedekt met geometrische patronen en imitaties van marmer en andere natuursteensoorten. De schilderingen in de muur refereren aan de barokke, theatrale versiering van ornamenten in katholieke kerken. Hiermee verwijst Calero naar de invloed die de barok heeft gehad op de Latijns-Amerikaanse kunst, door de koloniale evangelisatie van de zogenaamde Nieuwe Wereld, waardoor religies met elkaar vermengd raakten. Calero vertelt over de reis die ze maakte door het Andesgebied, waar ze talloze katholieke kerken bezocht. Ze maakte foto’s van de ambachtelijke, met de hand beschilderde kerkinterieurs en gebruikte deze als inspiratie voor het geschilderde behang. Het lijkt in Calero’s El Patio niet langer te gaan om de bekende stereotypen, maar om een, zoals ze het zelf noemt in een interview met Van Kampen-Prein, ‘meer abstracte benadering waarin architectuur en schilderkunst de toonbeelden zijn van een historisch proces van macht en invloeden’.
Ogenschijnlijk functionele ruimtes worden door Calero sterk geënsceneerd en daarmee opzettelijk als een cliché weggezet
Haar fascinatie voor de renaissance en barok en het syncretisme [het fenomeen waarbij verschillende religies naar elkaar toegroeien, red.] zorgen voor het spelelement in haar beeldtaal. Door de bogen zie je steeds een ander motief. Waar aan de ene kant het behang in zwart-wit is uitgevoerd, verschijnt de andere kant in kleur. Voor Solero is kleur onderdeel van een cultureel vertaalproces. De Europese prenten met christelijke iconografie werden door de inheemse kunstenaars als het ware vertaald naar schilderijen, waarbij ze zelf een invulling gaven aan het kleurenpalet. Op het eerste gezicht lijkt het geschilderde behang dus slechts decoratief, maar het heeft voor Salero ook een duidelijke sociaalculturele betekenis. Het oogt dan misschien wat amateuristisch, maar daar schuilt tegelijkertijd ook de kracht van het werk in, omdat Calero zo de folkloristische stereotypering van Latijns-Amerika aan de kaak stelt. Al spelend met vooroordelen en feelgood elementen daagt Calero de museumbezoeker uit verder te kijken dan hun eigen bevooroordeelde blik.
Sensory Spaces #19: Sol Calero, Museum Boijmans Van Beuningen, t/m 13.01.19
Foto’s: Studio Hans Wildschut
Nadeche Remst
is kunsthistoricus
