metropolis m

De Buren, BLues Skies Forever, 2018, courtesy Playground, foto Joeri Thyri

Playground is in tien jaar uitgegroeid tot een van de belangrijkste performancefestivals in Europa, van het type Performa New York, met tal van performancekunstenaar die er op dit moment toe doen. Floor van Luijk bezocht de openingsavond in M en STUK in Leuven. (ALLLEEN NOG DIT WEEKEND!)

Het is inmiddels de twaalfde editie van het festival dat in 2007 bij STUK startte. Sinds 2010 begon de samenwerking met M en ontstond de vorm van een vierdaags festival op twee locaties zoals we dat nu kennen. Aanleiding vormde de groeiende kruisbestuiving tussen beeldende kunst en de podiumkunsten die Playground sindsdien een podium biedt.

Dat die kruisbestuiving nog altijd zorgt voor een levendig veld blijkt uit de actualiteit van het programma. De programmering bestaat vooral uit recent werk, dat dikwijls tijdens Playground voor het eerst in België te zien is. Bovendien gaan er tijdens dit weekend twee performances in première. Er zijn ook enkele performers die in eerdere edities van Playground al een rol speelden, waarmee het festival laat zien graag langere banden met kunstenaars aan te gaan.

De aftrap van Playground vond afgelopen donderdagavond plaats in eb grote openingsacte in M, met onder meer een performance van Naufus Ramírez-Figueroa, die eerder werk toonde in Tate, New Museum en Guggenheim New York. Interessant op deze avond was te zien hoe de collectie wordt meegenomen in de programmering, zo gaat Eleni Kamma in haar performance Re-M-Ommegang in dialoog met een middeleeuwse sculptuur uit de collectie van het museum. Het werk Borrowed Words van Oriol Vilanova gaat meer in algemene zin over het verzamelen en de liefde voor objecten.

De performance van Grace Schwindt versmelt haast met de collectieopstelling. Doorheen het museum zijn een aantal objecten en performers aanwezig. De performers nemen voor langere tijd poses aan. Met minimale lichaamsbewegingen onderscheiden ze zich van de getoonde objecten in de zaal. Deze aanpak sluit goed aan op de manier waarop M ook met zijn eigen collectie omgaat, daarbij liggen duidelijk accenten op meerstemmigheid en transhistoriciteit.

Grace Schwindt, Skeleton Dress and The Puppeteer, 2018, courtesy Playground

Eleni Kamma, Re-M-Ommgang, 2018, courtesy Playground, foto de kunstenaar

Playground heeft de laatste jaren een stevige reputatie ontwikkeld en trekt veel bekijks, en niet zozeer vanwege de laagdrempelige programmering. Dat wordt duidelijk bij de performance Blue Skies Forever één van de twee performances die het Belgische performanceduo Buren deze editie uitvoert.

De voorstelling bij STUK is donderdagavond compleet uitverkocht. Het publiek zit in de zaal en kijkt naar een podium dat als fictieve ruimte wordt geactiveerd, tot zover de conventie. Aanvankelijk vertolken de twee performers elk een andere rol: de één is een naïeve, wat dromerige jonge vrouw gekleed in een zacht blauwe rok en rode schoenen, de ander is een autoritaire, harde tante in politiekostuum.

In het uur dat volgt vervagen deze stereotypen. Scènes vloeien in elkaar over en de rollen beginnen steeds verder te verschuiven. Van lieflijk en speels slaat de performance om naar intimiderend en alle bizarre mengvormen daarvan. Korte dialogen, zang en een vreemde choreografie volgen elkaar op. Ergens halverwege rent de ene performer rond op het podium en zingt hijgend in de microfoon, de ander staat op een verhoging en zwaait met een glimmend tasje heen en weer. Niet veel later staan de performers oog in oog en maken snurkende geluiden naar elkaar, die gaan snel over in het geluid van blaffende honden en later machinegeweren. Het volgende moment sta je weer buiten, en vraagt je af wat daar nu eigenlijk allemaal aan de hand was.

Het lijkt hak-op-de-tak, een reeks vervreemdende fictieve situaties, maar Buren baseert zich op vele verschillende vrouwfiguren uit de (pop)cultuur, van Alice in Wonderland en Lolita tot Playmates, Pipilotti Rist en Beyoncé, zo wordt ook duidelijk uit het achterdoek. Van een gerichte kritiek op deze stereotyperende vrouwbeelden kan bij Buren niet gesproken worden, daarvoor is het te caleidoscopisch. Wel raakt het stuk echter aan maatschappelijke thema’s, en roept het vraagtekens op bij de manier waarop vrouwen in de media worden (en werden) getypeerd. Wat de performance vooral sterk maakt is niet het waarom maar het hoe. De overtuigingskracht van de spelers, die met bittere ernst de vreemdste handelingen uitvoeren, maken dat de bomvolle zaal geen moment de concentratie verliest.

Mast, The Seed Eaters, 2017 (Graz)

Mast, The Seed Eaters, 2017 ((Graz)

Mast, The Seed Eaters, 2017 (editie Graz)

Het belang van die overtuigingskracht blijkt ook uit The Seed Eaters van Emily Mast, dat een tentoonstellingszaal van STUK bijna letterlijk tot speeltuin omvormt. In de zaal staan allerlei objecten die verschillende kleine decors vormen. De performance berust verder vrijwel volledig op instructies die in principe door iedereen kunnen worden uitgevoerd bij het bijbehorende decors.

Voor Playground selecteerde Mast een groep locale toneelspelers die in STUK in steeds roulerende drietallen de instructies uitvoeren. Het stuk bestaat uit verschillende korte onderdelen, zo moeten de performers een dansbeweging bedenken en voordoen, een korte sketch spelen, of een gesprek voeren waar alleen het einde van vast staat. Het stuk biedt ruimte voor improvisatie, en is speels en laagdrempelig.

De poging om de hiërarchie tussen speler en publiek weg te nemen is echter maar een half succes: aan de uitnodiging zelf performances te gaan doen geeft het publiek geen gehoor. Zou het niet snel voelen als een beginnerscursus improvisatietheater? Het is een mooie geste maar voelt tegelijk een beetje als een verplicht nummertje waarvan zelden wonderen mogen worden verwacht. Juist de goede uitvoering van de performers, en de professionele muzikale begeleiding maken het werk sterk. In plaats daarvan vervalt de vierde wand – voor zover die er was –  direct na de performance doordat het publiek met elkaar en de performers in gesprek onder het genot van een stuk taart. Dat is misschien nog beter.

Playground Leuven, 16 t/m 18.11.2018 Meer info HIER

Floor van Luijk

Recente artikelen