metropolis m

Cao Fei – Rumba met spelende bezoekers

Hoe disciplinerend werkt een museum? Loes van Beuningen ziet hoe Cao Fei op een slimme manier haar eerste grote Aziatische solo relateert aan de politiek zeer gevoelige plaats waar haar tentoonstelling te zien is: een voormalig politiebureau met een groot cellencomplex. 
  

A Hollow in a World Too Full in de in juni geopende Tai Kwun Contemporary in Hongkong is Cao Fei’s eerste solotentoonstelling in Azië. Dat is opmerkelijk aangezien de Chinese kunstenaar internationaal toch enige bekendheid geniet. Zo was haar werk te zien op de Biënnale van Venetië, in MoMA, Palais de Tokyo en de Serpentine Gallery. Vanaf de vroege jaren 2000 vertaalt Cao Fei de dagelijkse realiteit van China naar scherpe video’s, performances en installaties. In haar werk reflecteert ze op de snel veranderende maatschappij, waarbij ze kijkt naar zowel het Westen als het Oosten, het heden als het verleden en de fysieke en digitale wereld.

A Hollow in a World Too Full is opgezet rond het werk-in-opdracht Prison Architect, een 57-minuten durende film die wordt gepresenteerd als onderdeel van een grotere installatie. Fei is met de geschiedenis van Tai Kwun Contemporary aan de slag gegaan: de instelling is gevestigd in een oud politiebureau met cellencomplexen die dateren uit de tijd dat Hongkong nog een kolonie was van het Verenigd Koninkrijk. Het werk draait om een architect, die in een monoloog aangeeft geen gevangenis te willen ontwerpen voor haar medemens. Ook komt een dichter aan het woord over zijn gevangenschap naar aanleiding van zijn politiek getinte schrijfsels. Beiden lopen ze door Tai Kwuns labyrint aan ruimtes terwijl ze contempleren op het concept gevangenschap. De architect heeft een bevoorrechte positie, maar lijkt net als de dichter gevangen. Niet in een cel, maar in haar luxe appartement en de voor haar onmogelijke werkopdracht.

rekwisieten uit Cao Fei - Prison Architect

still uit Cao Fei - Prison Architect

Cao Fei - Prison Architect, video instalaltie

Prison Architect wordt op twee tegenover elkaar liggende wanden geprojecteerd en in de ruimte staan onaangename gevangenisbedden waar je op kunt plaatsnemen. Het meest indrukwekkende moment uit de video is wanneer de gevangene, tijdelijk bevrijd uit zijn cel, drie performers tegenkomt met wit geschminkte gezichten die dansen in een lege tentoonstellingsruimte. Interesse verandert snel in paniek wanneer het trio om de gevangene heen gaat dansen. Overrompeld door hun manische bewegingen sprint de gevangene terug naar zijn cel en trekt de deur zelf achter zich dicht.

Werkt een tentoonstelling als een gevangenis? Kan een aanpassing in architectuur het onmenselijke karakter van het gebouw wegpoetsen?

De video toont op verschillende niveaus parallellen tussen de geschiedenis van de plek als gevangenis en de huidige culturele instelling. Als knipoog naar de on-site productie van de film zijn bijvoorbeeld allerlei rekwisieten te vinden in de overige ruimtes. Zo hangen aan het plafond van het gebouw, dat door het Zwitserse architecturenbureau Herzog en De Meuron onder handen is genomen, neppe mango’s in het midden van de draaiende trap die de drie verdiepingen met elkaar verbindt. De mango wordt in Prison Architect ingezet als symbool voor vrijheid en verwijst ook naar de zestig jaar oude mangoboom in de binnentuin van het complex.

binnenplaats van Tai Kwun

cellencomplexen van Tai Kwun

Ook roept Cao Fei door haar werk vragen op over de overeenkomsten tussen de twee instituten. Werkt een tentoonstelling als een gevangenis? Kan een aanpassing in architectuur het onmenselijke karakter van het gebouw wegpoetsen? Gedragen we ons even gedisciplineerd in een museum als in een cel, doordat we weten dat we bekeken worden? Is vrijheid enkel een illusie? Het zijn vragen die in het tegenwoordige China, met zijn vergaande (digitale) surveillance, natuurlijk ontzettend relevant zijn. Maar ook daaraan voorbij zijn ze waardevol: kunstinstellingen kennen net als gevangenissen speciale gedragscodes. Zoals gevangenen door bewakers in de gaten worden gehouden, worden bezoekers in de ruimtes van kunstinstellingen door suppoosten bewaakt. Wat betekent dat?

Zoals gevangenen door bewakers in de gaten worden gehouden, worden bezoekers in de ruimtes van kunstinstellingen door suppoosten bewaakt. Wat betekent dat?

Cao Fei - Rumba met spelende bezoekers

Waarschijnlijk onbedoeld (maar daarom niet minder frappant) wordt deze situatie geïllustreerd door Rumba, een installatie bestaande uit meerdere robotstofzuigers op een houten landschap. De robots bewegen zich voort om overal schoon te maken, maar stuiten steeds op de randen van de houten installatie waardoor ze pirouetjes lijken te maken. Het speelse karakter van de installatie maakt dat bezoekers interacteren met de stofzuigers en ze met hun handen gaan tegenhouden om ze een bepaalde richting op te laten gaan. Althans, zolang er geen zaalwacht te zien is. Zodra de suppoost de ruimte binnenstapt, kijken de ‘schuldige’ bezoekers als stoute kinderen de andere kant op. Vrijheid om kunst aan te raken is er zolang je je onbespied waant.

Cao Fei –  A Hollow in a World Too Full, Tai Kwun Contemporary, Hongkong, t/m 04.01.2019

Cao Fei, Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen, Düsseldorf, t/m 13.01.2019

Loes van Beuningen

is kunsthistoricus

Recente artikelen