metropolis m

Alice Wong & Aryan Javaherian, ‘Marriage Matters’, 2019, in ‘Family Fictions’, Kunsthal Extra City, foto Tomas Uyttendaele

Hoe kunnen we familie anno 2019 definiëren? Zeven kunstenaars geven samen een gelaagde en fictieve visie van de post-familie.

In een voormalige Antwerpse wasserij huist sinds 2013 Kunsthal Extra City, waar curatoren Laura Herman en Charlotte Van Buylaere het werk van zeven kunstenaars samenbrengen om te reflecteren op het thema familie. ‘Familie wordt steeds meer een product van onze verbeelding’, aldus de curatoren. Familie wordt niet enkel meer opgevat als relaties die vooral via biologische voortplanting ontstaan, maar draait steeds vaker om relaties die bewust ontstaan tussen mensen. Denk aan LHBTQI’ers wiens families hen verstoten, waarna zij steun en toeverlaat vinden bij lotgenoten en vrienden, die zij vaak als hun chosen family beschouwen. De tentoonstelling vertrekt vanuit het idee dat liefde losgekoppeld moet worden van familie, om zo een nieuw sociaal terrein te heroveren van ‘post-familiale verhoudingen’.

[blockquote]Familie draait steeds vaker om relaties die bewust ontstaan tussen mensen

Lucy Beech, ‘Reproductive Exile’, 2018, in ‘Family Fictions’, Kunsthal Extra City, foto Tomas Uyttendaele

Deze loskoppeling van liefde en familie kan anno 2019 snel in technologische zin worden opgevat. De medische vooruitgang maakt steeds meer mogelijk op het gebied van voortplanting; de technologie maakt in rap tempo enorme sprongen. De video Reproductive Exile (2018) van Lucy Beech (1985) is een voorbeeld. In een Tsjechische vruchtbaarheidskliniek maakt hoofdpersonage Anna kennis met Eve, een driedimensionaal kunstmatig model van het vrouwelijke voortplantingssysteem, dat uiteindelijk zal synchroniseren met het hare. Doordat de video haast als een speelfilm in elkaar zit, reist de kijker steeds dieper met Anna het proces in, op zoek naar het antwoord dat Eve gaat bieden op haar reproductieve problemen. De video is boeiend door de empathie die het verhaal oproept; medeleven met Anna is onvermijdelijk.

Het thema familie wordt vooral op een fictieve manier behandeld in de expositie. Alice Wong (1989) en Aryan Javaherian (1991) tonen de zoektocht naar een partner van de fictieve Chinese jonge vrouw Dayan, de oudste van drie dochters en op haar 32e nog steeds ongehuwd. De video-installatie Marriage Matters (2019), is een soort combinatie van een soapserie met een datingshow. Het bestaat uit zeven video’s en een aantal ‘profielen’ op de muur en geeft commentaar op het negatieve beeld dat de Chinese media schept rondom jonge, ongetrouwde vrouwen. Chinese ongehuwde vrouwen worden als afwijkend gezien, in plaats van onafhankelijk en zelfbewust. Door de eenkindpolitiek die in 1979 in China werd ingevoerd, ontstond er een overaanbod aan mannen. Vrouwen hebben hierdoor genoeg om uit te kiezen, maar het aanbod is niet altijd bevredigend. Zo ondervindt ook Dayan in haar zoektocht naar een potentiële huwelijkskandidaat, onder druk van haar familie. In een aantal video’s zien we haar op dates gaan met potentiële huwelijkskandidaten, die niet altijd op succes uitlopen.

De zeven tentoongestelde kunstwerken zijn anekdotes in een enorm polyform verhaal rondom familie

åyr, ‘Comfort Zone’, 2015, in ‘Family Fictions’, Kunsthal Extra City, foto Mark Rietveld

Alice Wong & Aryan Javaherian, 'Marriage Matters', 2019, in ‘Family Fictions’, Kunsthal Extra City, foto Tomas Uyttendaele

De expositie toont de diverse facetten die het instituut ‘familie’ kan behelzen. Waar de werken van Lucy Beech en Alice Wong en Aryan Javaherian over (gefictionaliseerde) anderen gaan, kiest de Belgische kunstenares Valérie Mannaerts (1974) voor een meer intieme, persoonlijke benadering. Zij zet bekende beeldtaal in de vorm van kleding in om affectieve banden voor te stellen met levenloze voorwerpen. In een reeks van tien foto’s getiteld M.M. (2019) toont ze composities gebaseerd op kledingstukken van haar overleden vader. De foto’s, die in huiselijke setting zijn geschoten, roepen herkenning op en doen onvermijdelijk herinneren aan je eigen familie. Bijzonder treffend is de foto van haar vader die een blauwe stropdas draagt, waar dezelfde stropdas naast ligt. De foto roept een gevoel van verlies op: een herinnering aan een overleden geliefde die louter in de vorm van zijn achtergebleven kleding fysiek aanwezig is.

De zeven tentoongestelde kunstwerken zijn anekdotes in een enorm polyform verhaal rondom familie. Toch geeft deze zorgvuldig samengestelde tentoonstelling een goed beeld van de worstelingen rondom familie in de eenentwintigste eeuw. Een aanrader. Neem vooral je familie mee.

Family Fictions, samengsteld door Laura Herman en Charlotte Van Buylaere, met werk van åyr, Lucy Beech, Gluklya, Kalup Linzy, Valérie Mannaerts, Sophie Nys, Alice Wong & Aryan Javaherian, Kunsthal Extra City, Antwerpen, te zien t/m 8.12.2019

Linda Köke

is kunstcriticus en curator bij kunstruimte Willem Twee

Recente artikelen