metropolis m

Gyz La Rivière, New Neapolis (2020), filmstill ©Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid

Soms vergeet je in TENT Rotterdam even waar je topografisch bent of naar kijkt, maar even later weet je het weer: je bent in de divercity. In de tentoonstelling New Neapolis stelt kunstenaar Gyz la Rivière de steden Rotterdam, Liverpool, Marseille en Napels voor als vierkoppige gang: in solidariteit kan armoede, gentrificatie en individualisering het hoofd geboden worden.

Zo op het eerste gezicht hebben Rotterdam, Liverpool, Marseille en Napels niets met elkaar te maken. Twee druilerige niet-hoofdsteden in Noord-Europa, en twee aangenamere second cities in het Middellandse Zeegebied. Alle vier gescheiden door taalbarrières, landsgrenzen en cultuurverschillen. Havensteden zijn het, dat wel, maar daar houdt een oppervlakkige vergelijking ook wel zo’n beetje op.

Niet volgens de Rotterdamse kunstenaar, schrijver, performer en filmmaker Gyz la Rivière. In New Neapolis in TENT laat hij met objecten uit zijn eigen archief en museumcollecties en met een gelijknamige film die een paar weken geleden in première ging tijdens het IFFR zien dat de vier Europese steden eigenlijk verrassend veel met elkaar delen. Zij zijn misschien qua afstand en taal ver verwijderd van elkaar, maar liggen qua geschiedenis, mentaliteit en grootstedelijke uitdagingen dicht bij elkaar.

[blockquote]Qua afstand en taal zijn de vier steden ver van elkaar verwijderd, maar qua geschiedenis, mentaliteit en grootstedelijke uitdagingen liggen ze dicht bij elkaar.

Neem bijvoorbeeld de gemakkelijkste gemene deler: de havens en het water. Vroeger plekken waar zeemanskwartieren, hoerenbuurten en chinatownsontstonden, nu buurten waar alleen nog mensen wonen die het kunnen betalen. Koffie, ooit importproduct nummer één in de vier havensteden, wordt op het Rotterdamse Katendrecht en in het Marseillaanse Le Panier niet meer verhandeld maar vooral gedronken door hipsters en toeristen die blind de aanbevelingen van de laatste Lonely Planetvolgen.

Gyz La Riviere, New Neapolis (2020), foto: Aad Hoogendoorn

Gyz La Riviere, New Neapolis (2020), foto: Aad Hoogendoorn

Gyz La Riviere, New Neapolis (2020), foto: Aad Hoogendoorn

Gyz La Riviere, New Neapolis (2020), foto: Aad Hoogendoorn

Verwoesting hebben de vier steden ook gekend. In de vorm van bombardementen, maar ook stadsvernieuwing. Een maquette van het Rotterdamse stadhuis (klaar in 1920) toont wat ervoor verloren is gegaan: het notoire Zandstraatkwartier met haar nauwe en donkere steegjes. Nieuwe vormen van wonen en bouwen vonden ook in elk van de vier steden vruchtbare grond. Het tuindorp Port Sunlight in Liverpool – gebouwd tussen 1899 en 1914 voor werknemers van de gelijknamige zeepfabriek – was een bron van inspiratie voor het tuindorp op de Rotterdamse Heijplaat. Le Corbusier ontwierp zijn la cité radieuse (1952) in Marseille, Franz di Salvo zijn beruchte Vele di Scampia (1962-1975) in Napels. Utopische woonkolossen, bijna steden op zichzelf.

New Neapolis is een bont geheel van links, referenties en verbindingen. Maar waarom? Omdat de vier steden veel van elkaar kunnen leren als ze een alliantie smeden.

Gyz La Rivière, New Neapolis (2020), filmstill ©Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid

Gyz La Rivière, New Neapolis  filmstill, 2020 (Marseille), camera David Spaans

Gevaar delen de steden ook. In Napels leeft men van dag tot dag vanwege de nabijgelegen Vesuvius. Ook Rotterdam heeft z’n eigen vulkaan: De Botlek, waar door de petrochemische industrie en tankopslagbedrijven de kans groter is dat je in aanraking komt met gevaarlijke stoffen dan waar ook in Nederland. En vergeet de boefjes niet. De taal van de straat wordt in elke havenstad gesproken.

New Neapolisis een bont geheel van links, referenties en verbindingen. Maar waarom, met welk doel? Omdat, zo stelt La Rivière, de vier steden veel van elkaar kunnen leren als ze een alliantie smeden. Geen zakelijke overeenkomst als zustersteden, maar een solidair verbond als broedersteden. Rotterdam, Liverpool, Marseille en Napels als vierkoppige gang die elkaar helpt en motiveert bij uitdagingen als gentrificatie, armoede, verpaupering, stadsvernieuwing, individualisering en criminaliteit. Soms vergeet je waar je topografisch bent of naar kijkt, maar even later weet je het weer: in de divercity New Neapolis, de stad die belangrijker is dan het land waarin het ligt en eenheid vindt in verscheidenheid.

Gys La Rivière, New Neapolis, 24.1 t/m 29.3.2020
VOLG METROPOLIS M OP INSTAGRAM: metropolism_mag

Lindy Kuit

is kunst- en architectuurhistoricus

Recente artikelen