metropolis m

Performance Anna de Vriend The Sheep Lady- suburbia (2020), Performance in installation by artist and her dog

175 kunstenaars die in het crisisjaar 2020 afstudeerden aan de afdelingen Fine Arts van negen kunstacademies, tonen werk in collectieve manifestatie All Inn in Het Hem.

De nieuwe lichting kunstenaars van de Nederlandse kunstacademies hadden in 2020 een heel raar afstudeerjaar. Niet alleen ging alles op slot, waardoor Eindexamententoonstellingen niet konden doorgaan en deels plaatsvonden na de zomer, de academies werden in datzelfde najaar ook geconfronteerd met een dringende vraag naar de veiligheid op school, naar aanleiding van de publicatie over extreem grensoverschrijdend gedrag van een oud-student aan de KABK; een kwestie die de academies sindsdien flink bezighoudt. Neem daarbij de pandemie, lamlendige lockdown, broodnodige discussies naar aanleiding van BLM, plus de verzooming van het onderwijs, en duidelijk is dat 2020 een crisisjaar is, voor zowel academies als studenten.

En toch is daar nu alsnog All Inn. Er werd voor de zomer al onder Fine Arts-afdelingen het intiatief toe genomen, een bundeling van  krachten om te zorgen dat deze benadeelde lichting afstudeerders de aandacht zouden kunnen krijgen die ze verdienen. Aanvankelijk bedoeld als platform, met tentoonstelling en een website, in het geval de Eindexamens in het geheel niet zouden doorgaan, veranderde het in een speciaal project, een collectieve manifestatie en een extra moment van zichtbaarheid, ook voor de studenten van academies die de eindexamens hadden afgelast.  All Inn zou in november plaatsvinden maar moest twee keer worden uitgesteld. Vanaf vandaag exposeren de afgestudeerden van de afdelingen Fine Art van negen academies dan toch echt, in Het HEM in Zaandam, tot en met zondag.

Kara Noble, easing into it, (2020) Vinyl stickers with poems

All Inn wil open zijn zonder restricties voor deelnemers, anders dat ze in 2020 afgestudeerd zijn en op tijd hebben gereageerd op de open call. Rieke Vos, curator van Het HEM, legt uit dat niet alle afgestudeerden deelnemen, omdat sommigen buiten Nederland wonen en niet kunnen reizen. All Inn is een platform geworden met iets minder dan 175 kunstenaars, die elkaar veelal nu voor het eerst in het echt ontmoeten in Het HEM. Vijfentwintig van hen traden daarbij op als organisatoren. Zo is een gemeenschap ontstaan, vooral opererend via Zoom.

Giuliette Frieda Pastorino Verastegui, inmoviblemente suave, el abrazo se mueve en ondas (2020), dyed fabric with pigments from Peru, alpaca yarn, stuffing

De kunstwerken vullen de hallen en kantoren van de voormalige munitiefabriek. Veel ruimte, maar de kunst verdrinkt er niet in. Er is geen theoretisch kader, wel een leidraad: het idee van de stad met verschillende funties. De centrale hal is een plaats voor ontmoeting en discussie. Daar zijn de meeste performances, daar is de kunst die het duidelijkst gekleurd is door het debat. Daar staat Giuletta Pastorino Verastegui met slangen van textiel, die ze om de zuilen van de ruimte wil binden. Eerder deed ze het met bomen, nu omhelst haar werk het harde beton. Ze doet er ook een performance mee. Verastegui studeerde aan de KABK, waar ze te horen kreeg van een docent dat haar werk te girly zou zijn, om vervolgens door hem volledig genegeerd te worden. Maar girly blijkt in Het HEM een goede geuzennaam. In het HEM zijn er heel veel jonge vrouwen die geen moeite meer doen om zich in het patriarchaat binnen te vechten. Ze kiezen een andere strategie: ze zijn zichzelf en ze hebben iets belangrijks te vertellen.

Performance Anna de Vriend The Sheep Lady- suburbia (2020), Performance in installation by artist and her dog

Dat doet Anna de Vriend met haar alter ego, de Sheep Lady. Vrouwen die voor dieren zorgen op de verkeerde manier, denk aan het kattenvrouwtje, worden gestigmatiseerd en voor gek versleten, legt ze uit. Ze heeft een pak gemaakt van schapenwol, en houdt een performance met schapenbloed (vingerverf) in een industriële setting: laarzen en schoonmaakmiddelen, een radio en een thermosfles voor het schaftuurtje. Anna vertelt hoe ze in slachthuizen en dierentuinen praatte met  directeuren en schoonmakers, precies die plekken waar het dier een object wordt in een fabrieksmatige omgeving, waar arbeid toch weer gewoon arbeid is. Ondanks de voor dierenverschrikkelijke omstandigheden. Alles wat ze zag en leerde tijdens die bezoeken, voert ze op in haar performance. Haar hondje, Marie is ook onderdeel van haar performances. Het dier gaat vooral haar eigen gang. 

Even verderop biedt Rakshita Bhargava een glimp van een ander leven dan dat van haar. Ze laat je ervaren hoe het bestaan van een ander mens is, en hoe zwaar dat bestaan kan zijn. Haar buur is Megan Auŏur. Ze kruipt met haar camera letterlijk in de ogen van de mensen, zo nabij als ze komt, die ze vervolgens vraagt naar het moment waarop ze voor het eerst begrepen wat het inhield om wit te zijn.

In het HEM zijn er heel veel jonge vrouwen die geen moeite meer doen om zich in het patriarchaat binnen te vechten. Ze kiezen een andere strategie: ze zijn zichzelf en ze hebben iets belangrijks te vertellen

Rakshita Bhargava, elephant in the room (2020) 2 drawings, charcoal on paper, 2 video’s, 14 ‘and 5 ‘

Megan Auŏur, On whiteness (2020), Socially engaged happening, video, booklet/zine

Zoveel kunst in twee uur bekijken, is een privilege geworden voor een kleine groep bezoekers. Er worden maar vijf mensen per half uur binnen worden gelaten. Dan heb je vervolgens twee uur de tijd om alles te bekijken. Het gebouw oogt half verlaten en is tegelijkertijd mega-vol, zwanger van aanwezigheid, van kunst.

De bovenste verdieping is de snelweg van de fictieve Het HEM-stad. Daar zijn sculpturen, veel vormenstudies, maar ook een scherp bijtende video van Kee van der Meer. Stemmen schetteren fel door de zaal: dreigementen en gescheld van jonge vrouwen tegen andere jonge vrouwen, van de real life soap Ex on the Beach vormen de soundtrack bij straathonden, gefilmd in Marokko: ze vechten, ze neuken, ze vormen facties, ze schooieren rond. Het lijkt precies alsof ze de woorden die klinken, uitbeelden. Mens en dier, ooit een soortentegenstelling, is meer dan een spiegel. Het verschil lost op tussen de soorten. En voor wie het er in wil lezen: vrouwen kunnen zo agressief als straathonden. Girly? Jawel dus.

Via de snelweg belanden we op de speelplaats. Daar speelt Madelief van der Beek met de eisenlijst van het feminisme. Ze is er zelf een, vertelt ze. Maar als Simone de Beauvoir stelt dat iedere vrouw ooit eens verliefd moet zijn op een anderen vrouw, vraagt ze zich af of ze wel een goede feminist is. Ze filmde zichzelf, rode lippen, sexy kronkelend voor de camera, terwijl ze het proces van een bevalling beschrijft: woorden als cervix, ontsluiting, de techniek van het vrouw-zijn die niemand associeert met aantrekkelijkheid klinken uit de mond van een bevallige jonge vrouw, alsof ze de harde realiteit achter een scherm van vermeende vrouwelijkheid oplepelt. Spelen doet ze, met de veronderstellingen wat een vrouw zou moeten zijn of doen. Show me your boobs, klinkt het regelmatig uit een monitor.

Stemmen schetteren fel door de zaal: dreigementen en gescheld van jonge vrouwen tegen andere jonge vrouwen, van de real life soap Ex on the Beach vormen de soundtrack bij straathonden, gefilmd in Marokko: ze vechten, ze neuken, ze vormen facties, ze schooieren rond

Nuno Orlando, Circle of life-artificial land(e)scape(2020). Eggshells, charocal, clay, acrylic and oil paint on canvas, soundscapes. detailopname

Isa van Lier, Ode to Kami (2020). 2 paintings, 1 sculpture. Detail

Telkens als haar stem dat eist, tilt kunstenaar en performer Roman Nieweboer zijn shirt op. Van der Beek nodigde hem uit om zijn performance bij haar werk te houden. ‘Heel gemakkelijk, om zijn borsten te tonen’, zegt hij. Want hij heeft ze niet. De wereld meet met twee maten, en zo onderstreept hij Van der Beeks werk over mannen, vrouwen, en de rollen die de maatschappij voor hen bedenkt en bewaakt.

Clémence Hilaire, The silt has risen form the ocean (2020), Mixed media installation

Joris Roosen, Masks (2020) Mixed materials

We dwalen verder, langs de geheimen van het stedelijke waterreservoir, een duistere plek waar magie huist. Erin vinden we maskers op poppenkoppen van Joris Roosen, die afvalmateriaal gebruikt, hoorns van keramiek die aan metertjes hangen. David Rietdijk wil het aura van die artefacten meten. Verder gaat onze reis, de buitenwijken in. Daar vangt een installatie van Emiel Ambroos en Hans-Hannah, bedoeld om te loungen, te hangen. Je kunt erin fietsen, er liggen vlaggen van een protest.

Een andere blikvanger zijn twee lange, lange dreadlocks, die van zuil naar de grond lopen, waar ze vastlopen in een afgegoten metalen vorm. Ze horen bij een installatie van Clémence Hilaire. In een video koppelt ze zeewier aan de reizen van Columbus, een stem vertelt het verhaal van hoe de matrozen bijna wilden muiten en terugkeren naar Europa, toen ze in het wier vast dreigden te lopen. Zeewier als vertragende factor van de loop van de geschiedenis. De enorme dreadlocks, die lijken op die van haarzelf, verbindt ze aan sunken histories, aan de Afrikaanse diaspora. Wonderschoon werk, waarin het persoonlijke met het politieke samensmelt.

Dan de kelder, de lange schietbaan die over de volle lengte van het gebouw loopt. Daar is de temperatuur tien graden lager, daar heerst koude en duisternis. Als het ergens moet spoken, is het hier. De spoken zijn soms feitelijk en rationeel zoals bij Hanna Reede, die ronde objecten, ze lijken zo van de draaischijf van de keramist te komen, vat in steigerpijpen. Hard metaal en ronde vormen voeren een gesprek over natuur en hoe de mens zich daarvan distantieert, alsof natuur eigenlijk niets met ons te maken heeft.

Hannah Reede. DO YOU NEED ME OR DO I NEED YOU? (2020). Ceramics and scaffolding tubes.

Er zitten ratten in de kelder: zo groot als een mens en zo verveeld en lusteloos als een puber middenin een lock-down. Deze ratten van Sachia Pereira-Stolle zijn ongetwijfeld een tikkeltje penose: bierblikjes en kogelhulzen slingeren rond. Lekker schieten op blikjes als tijdverdrijf.

We dwalen verder: een kamer in. Alles is in wol gevat: lampen, het bureau, het bed. Het voelt benauwd en knus tegelijk. Ik laat de deur open op een kier, zodat ik weet hoe ik weer uit deze nachtmerrie-achtige ruimte weg kan. Dat gewone, alledaagse bestaan is stroperig en traag, bedompt, de tijd staat stil, ook bij Marieke Peeters en haar wolkamer. Zelfs huisraad zakt van lamlendigheid in elkaar. Een strijkplank vouwt zich amechtig naar de grond, een stoel buigt en richt zich weer op, bijna plichtmatig een ritme volgend. Hier in de underground spookt de tijdgeest van nu rond. Tijd is traag, we zitten in een cocon.

Natuurlijk, zoveel kunstenaars bijeen betekent dat je vindt wat je zoekt in Het HEM. Maar All Inn is niet alleen een goede kans voor de aanstormende generatie om toch even zichtbaar te zijn, het is voor de gelukkige bezoeker die een kaartje of uitnodiging heeft weten te bemachtigen, een warm bad. Van kunst, van dwalen. Van ontmoeten en van nadenken. En dat er zoveel kunst is, dat er geen afvallers of en winnaars zijn, werkt prima. Het is weer een stapje naar een wereld zonder onneembare drempels. ‘Too girly’, de neerbuigende opmerking van een docent tegen een student, blijkt de perfecte geuzennaam voor de jonge kunst van nu. Want too girly is lief, confronterend, troostend en activistisch. Too girly is politiek en bevragend, fel bijtend.

Karina Puuffin, ХоПст II (2020), installation, acrylic on wood, acrylic on canvas

Foto’s Machteld Leij

All Inn, Het HEM, Zaandam, t/m 4.4.2021, meer info HIER (met livestream)

Deelnemende kunstenaars: Eady van Acker, Ingrid Adriaans, Emma Agterberg, Maria Akcay, Danielle Alhassid, Emiel Ambroos & Hans-Hannah, Django van Ardenne, Noah Arends, Megan Auður, Rosa Bakker, Madelief van de Beek, Romy Berends, Maya Berkhof, Celina Bermudez Vogensen, Jacob Bertilsson, Rakshita Bhargava, Merel van Bochove, Charlotte Bol, Eugenie Boon, Anouk Bouwens, Vladimir Bovt, Geertje Brandenburg, Attila Buonsenso, Shari Mona Cinzia, Sid Dankers & Mike Megens, Andrea Dautzenberg, Anna de Vriend, Indigo Deijmann, Erin Dekker, Cas van Deurssen, Boris Dieleman, Charlotte Dijkstra, Marten Drewes, Reinier van Duijn, Tatiana Duran Martinez, Gideon Eillert, Jesse van Epenhuijsen, Merel van Erpers Roijaards, Salima Essakkati el Musalima, Larissa Esvelt, Erlend Evensen, Anastina Eyjolfsdottir, Sietske Feenstra, Shardenia Felicia, Jesse Fischer, Benjamin Francis, Isabella Francis, Dave Fransz, Audrey Frijns, Yael Gabay, Kiana Girigorie, Max Glader, Nicky Goldsteen, Philipp Groubnov, Jim van den Heuvel, Clémence Hilaire, Liza Houben, Manon Jeuken, Matthijs Jeuring, Shimon Kamada, Nikki Kirpestein, Elisa Klabbers, Máté Kohout, Fenna Koot, Jakob Krinzinger, Krijn Kroes, Puck Kroon, Teun Krosenbrink, Tara-Eva Kuijpers Wentink, Zwaantje Kurpershoek, Karin Kytökangas, Tessa, Langeveld, Lasity Last, Emmie Liebregts, Isa van Lier, Tosja van Lieshout, Beatriz Luz, Lisa Maartense, Cassidy Maclear, Ahmad Mallah, Sophie Mastenbroek, Sarah McLacken, Kee van der Meer, Donata Meijer, Narges Mohammadi, Mike van Moolenbroek, Daan Mulder, Marianne Nannings, Kyra Nijskens, Mathilde Nobel, Kara Noble, Ratri Notosurdirdjo, Amel Omar & Paul Braspenning & Marit Biemans & Jetske van Dorp & Sofie Hollander & Malú van der Bijl, Eva Oomen, Nuno Orlando, Bas Oussoren, Giulietta Frieda Pastorino Verastegui, Vasiliki Pavlou, Marieke Peeters, Sachia Pereira-Stolle, Mitchel Peters, Kariem Philippa, Lore Pilzecker, Goretti Pombo, Elisabeth Praastink Wessels, Emma Priester, Gerke Procee, Karina Puuffin, Helia Rafie, Amber van Rangelrooij, Hannah Reede, Judith Reijnders, Eleonora Johanna Remmen, Falkona Rexhepi, Sophie-Charlotte Richardson, David Rietdijk, Seulbin Roh, Joris Roosen, J. Roussel, Karolina Rupp, Sona Sahakian, Lynn Salentijn, Astrid Sandbæk, Phillip Schmidt, Anne Schoemaker, Jeltje Schuurmans, Jacob Schwartz, Thijs Segers, Divyangi Shukla, Eva Sigurðardóttir, Vidya Sloots, Christina Stavrou, Famke Storms, Strategies of Relationality, Julie Ten Broek, Finn Theuws, Wanda Tiersma, Valter Tornberg, Nune Tounjikian, Myrthe Triepels, Ema Vanekova, Celina Veenendaal, Joost Vermeer, Jette Vogel, Simon Wagter, Jordanka Waiyaki, Janna van Welsem, Eva Van Wenum, Christy Westhovens, Luuk Willemen, Annemiek van der Wilt, Tim van Wijk, Noah van Wijk, WONNE, Klaudija Ylaite, María Yzaga, Rosa Maria Zangenberg, Quinn Zeljak, Nomin Zezegmaa, Tycho van Zomeren, Merel Zonneveld & Werner van der Zwan

Machteld Leij

is kunstcriticus

Recente artikelen