metropolis m

‘Refractions’ refereert aan de momenten waarop lichtstralen weerkaatsen en vervormen wanneer ze materialen raken. De titel staat symbool voor de verschillende invalshoeken, reflecties en spiegelingen die door de kunstwerken van de afstuderende kunstenaars naar voren worden gebracht. De verscheidenheid in perspectief is aanwezig in zowel thematiek als vorm en materiaalgebruik. In onder meer videoanimaties, performances en eetbare installaties onderzoeken de kunstenaars thema’s als politiek verzet, sociale angst en rouw. Ze ontwikkelen nieuwe manieren van kijken en schijnen daarbij licht op onderdrukte en ongehoorde verhalen. Opvallend is dat in bijna alle werken het persoonlijke – de geleefde ervaring – het startpunt vormt voor dit onderzoek. Deze gesitueerde benadering van urgente sociopolitieke thema’s is even overtuigend als beklijvend.

De titel ‘Refractions’ staat symbool voor de verschillende invalshoeken, reflecties en spiegelingen die door de kunstwerken naar voren worden gebracht

Midden in de lichte, centrale tentoonstellingsruimte van BAK staat een houten tafel met daarop een grote hoop gemaakt van deeg. Het materiaal is gekneed in de vorm van een heuvelachtig landschap, waarop een kleurrijke afbeelding van een landkaart is geprojecteerd. De combinatie van tarwedeeg en digitale projectie levert een vervreemdend en prikkelend beeld op dat ontsnapt aan eenduidigheid: het is niet mogelijk het een zonder het ander te zien. Met take from the table, bring to the table nodigt Vlada Predelina de kijker uit om vanuit verschillende perspectieven naar ‘pelmeni’ te kijken, een deeggerecht dat haar oorsprong vindt in het Russische Altajgebergte en door nomadische volken verder werd verspreid naar de Oeral regio waar Predelina geboren is. Naast de installatie bestaat het werk uit twee performatieve momenten. In een lecture performance wordt het Russisch imperialisme in het Oeralgebergte onderzocht door het uit deeg gecreëerde landschap in stukken te snijden en later, in de vorm van pelmeni, op te eten. De performance werpt een kritische metafoor op voor het verlies van grondstoffen en de ontwrichting van nomadische culturen die met dit imperialisme gepaard is gegaan. Een collectieve kooksessie vormt de tegenhanger tegen dit geweld: hier worden gasten op intieme wijze met elkaar in gesprek gebracht en staat de praktijk van luisteren centraal.

Op de eerste verdieping is Interlude van Faysal Zaman tentoongesteld. Op een rode sokkel staat een compacte analoge televisie, met een korrelig zwart-witbeeld van een stad die van bovenaf gefilmd is. Een felle rode stipt zweeft dreigend boven de straten. Dan valt het satellietbeeld weg en blijft alleen de stip nog over. Op de achtergrond klinkt het angstaanjagende geluid van schreeuwende stemmen. De dreiging die door het videowerk wordt opgewekt sijpelt door in de reeks ingelijste collages die tegen een rode muur is geïnstalleerd. Ze zijn gemaakt van uitgeprint digitaal beeld, waarop met rode stift markeringen en teksten zijn aangebracht. De beelden zijn afkomstig uit het persoonlijk archief van Zaman, die sinds een aantal jaar nieuwsberichten verzamelt over de ‘gedwongen vermissingen’ (‘Enforced Dissapearances’) die plaats vinden in Bangladesh.

Deze Enforced Dissapearances worden uitgevoerd in opdracht van de overheid van Bangladesh, en zijn bedoeld om journalisten, kunstenaars en activisten die zich uitspreken tegen het autoritaire regime de mond te snoeren. Het overkwam ook een familielid van de kunstenaar. Met Interlude zoekt hij naar een geweldloos antwoord op deze politieke gebeurtenissen. Dagboekfragmenten en getuigenissen uit onderzoeksrapporten worden in collagevorm verweven met nieuwsberichten en beelden van sociale media. Op poëtische en onderzoekende wijze, die Zaman zelf als ‘counter-forensic’ omschrijft, vormt zijn werk een protest tegen de gewelddadige ontvoeringen. De kracht van het werk ligt in de keuze om onvolledig te zijn. Juist door de fragmentarische en beeldende benadering wordt de dreiging tastbaar gemaakt.

Angst en dreiging komen op een geheel andere wijze naar voren in het werk van Kexin Hong. In Objects in the Mirror are Closer Than they Appear onderzoekt ze de processen van identificatie in tijden van desinformatie, propaganda en digitale platforms. In een novelle en video-installatie maken we kennis met een personage dat wakker wordt en haar spiegelbeeld niet meer kan zien. Via sociale media probeert ze erachter te komen wat er gebeurd is. Dan krijgt ze een berichtje van een onbekend account dat haar belooft haar spiegelbeeld terug te geven wanneer ze de eigenaar van het account weet te traceren. In een mix van animatie, AI-gegenereerd beeld en video met onheilspellende soundtrack worden we meegezogen in deze zoektocht die steeds vervreemdender wordt. Realiteit, perceptie en verbeelding vloeien in elkaar over wanneer de protagonist haar spiegelbeeld tracht terug te krijgen. Het werk roept de vraag op wat er nog echt en authentiek is in een data-gedreven wereld vol nepnieuws, desinformatie en AI gegenereerde beelden, en hoe dit ook ons zelfbeeld beïnvloedt. Zowel het videowerk als de novelle benaderen deze vraag vanuit een associatief, beeldend en persoonlijk perspectief. Op subtiele wijze vormt het werk ook een waarschuwing voor de wijze waarop sociale media een doorgeefluik vormen voor de verspreiding van propaganda door autoritaire regimes als China.

Door het politieke en het persoonlijke te verweven bieden deze werken in Refractions een kritische spiegel die ongehoorde en onderdrukte verhalen zichtbaar maakt, maar ook ruimte geeft aan de veerkracht en hoop die de blik van de kunstenaars kenmerkt. 

IN AUGUSTUS PRESENTEREN WE WEER ONS JAARLIJKSE OVERZICHT VAN DE EINDEXAMENS MET PORTRETTEN VAN EEN ZEVENTIGTAL AFSTUDEERDERS AAN NEDERLANDSE EN BELGISCHE KUNSTACADEMIES. ALS JE JE NU ABONNEERT STUREN WE JE DIT NUMMER GRATIS OP. MAIL JE NAAM EN ADRES NAAR [email protected]